02.05.2011 06:41

1. Maí 1938

Hátídahöldin 1. maí

D A G S K R Á:

I. Kl. 1 e. h. Útifundur vÍð Alþýðuhúsið . Ræða: Gunnar Jóhannsson.

II. Kröfuganga undir fánum verkalýðsfélaganna og íslenzka

fánanum.

Gengið verður suður Túngötu, suður Lindargötu og niður á Suðurgötu, niður Aðalgötu, út Vetrarbraut og staðnæmst á Skólabalanum.

III. Ræður: Jón Jóhannsson og Þóroddur Guðmundsson.

IV. Kröfugöngunni haldið áfram út að Alþýðuhúsinu og slitið með ræðu.

V. Kl. 6 e. h. Barnasýníng í BÍÓ. »Eitthvað fyrir alla«. Aðg. kostar kr. 0.25.

VI. Kl. 8.30 e h. Kvöldskemmtun í Alþýðuhúsinu:

1. Skemmtunin sett. Angantýr Guðmuridsson.

2. Kórsöngur. Karlakór Siglufj. undir stjórn Jónatans Ólafss.

3. Ræða. Ríkey Eiríksdóttir.

4. Upplestur. Gísli Indriðason.

5. Ræða.

6. Kórsöngur. Karlakór Siglufj. undir stjórn Jónatans Ólafss.

7. Ræða. Aðalbjörn Pétursson.

8. Dans.

Aðgangur kostar kr. 1.50. Börn fá ekki aðgang.

Allan daginn og á kvöldskemmtuninni verða seld merki og kosta 25 aura, 75 aura og 1 kr.

Skipið ykkur um hátíðahöld verkalýðsins.

Kaupið 1. maí merki. Sækið kvöldskemmtunina.

Allt alþýðufólk i kröfugönguna.

1. maí-nefndin.

705. Það er oft gaman að grúska í gömlu dóti og rata þá oft hinir ótrúlegustu hlutir upp á yfirborðið. Ég rakst á þessa auglýsingu sem birtist í "1. maí blaðinu" sem kom út einu sinni á ári, eða þann 1. maí eins og nafn þess ber með sér. Á þessum tíma hefur þáttaka í kröfugöngunni líklega verið all verulega mikið meiri og almennari en nú gerist, enda yfirleitt líka talsvert heitara í kolunum og oft ófriðarsamt á vinnumarkaði. Nöfn þeirra sem þarna koma við sögu koma flest kunnuglega fyrir sjónir, a.m.k. hjá þeim sem eru annað hvort komnir eitthvað "til vits og ára" eða hafa gluggað svolítið í söguna. Flestir áttu það líka sameiginlegat að vera yfilýstir bolsar, en einnig hinir mætustu menn.

Þarna eru þrír menn sem dæmdir voru fyrir að skera niður nasistafánann hjá þýska konsúlnum árið 1933 þ.e. Þóroddur Guðmundsson formaður verkalýðssambands norðurlands, síðar bæjarfulltrúi og varaþingmaður, Gunar Jóhannsson síðar formaður verkalýðsfélagsins Þróttar, bæjarfulltrúi og alþingismaður og aðalbjörn Pétursson gullsmiður.
Ríkey vr skráður félagi í Siglufjarðardeild ASV, en sú skammstöfun stóð fyrir alþjóðasamhjálp verkalýðsins sem hafði nokkra starfsemi á kreppuárunum.

Angantýr var einn af stofnendum Mjölnis og sá sem mest skrifaði í hann ásamt Gunnari og Þóroddi. Hann var líka einn af stofnendum Kommúnistaflokks Íslands en sagði sig úr honum 1934 í hreinsunum sem þá fóru fram. Í þeim var Gísli Indriðason rekinn, en hann mun hafa verið mjög hagmæltur og góður penni.
Þessi lausavísa hans á eflaust rætur í pólitíkinni á Siglufirði.
Flestar skærur flæktur við
fólsk meinsæris bulla.
Spillir æru, forðast frið
og fjandanum þvær um rassgatið.
Og þessi varð til þegar hann kom á gatslitnum skóm til skósmiðs.
Af elli flestu aftur fer.
Er það mesti bagi.
Eins og sést er undir mér
allt af versta tagi.
Ég er þó ekki viss um hvort Jón Jóhannsson er sá sami og starfaði mikið að verkalýðsmálum er var kratamegin við hina pólitísku vinstri línu, eða þá nafni hans.

Athygli vekur að Karlakór Siglufjarðar syngur þarna á kvöldskemmtuninni en ekki Karlakórinn Vísir. Ég vissi reyndar ekki að til hafi verið Karlakór Siglufjarðar fyrr en um aldamótin 2000. En stjórnandinn Jónatan Ólafsson er ekki ókunnur með öllu. Hann kom til Siglufjarðar sumarið 1933 á tónleikaferð með, en ílentist og giftist Þorbjörgu dóttir Guðmundar Fr. í Ytra-húsi. Jónatan var mikill tónlistamaður og hefur samið mörg þekkt lög sem þjóðin hefur sungið árum og áratugum saman. Meðal þekktustu laga Jónatans eru t.d. Laus og liðugur þar sem sungið er um Sigurð sem er sjómaður og sannur Vesturbæingur. Einnig Síldarvalsinn þar sem sjómönnum þótti á Siglufjörð farandi og upplifðu indælar andvökunæturnar upp í Hvanneyrarskál, hvar Adamssynirnir og Evudæturnar áttu sín leyndarmál. Jónatan var bróðir Sigurðar Ólafssonar hins landskunna söngvara og hestamanns, en dóttir hans er svo söngkonan Þuríður Sigurðardóttir. Jónatann Garðarsson poppfræðingur og útvarpsmaður með meiru er afabarn Jónatans eldri.

Svo birtust nokkrar auglýsingar í blaðinu, því auðvitað þurfti líka að fjármagna útgáfuna. Hér má sjá svolítið sýnishorn.