451. Undarleg árátta er það að vera með augun sem límd á númeraplötum bifreiða sem leið eiga hjá, en þannig hefur það verið um nokkurt skeið og oft hef ég verið ofan í kaupið með myndavél á lofti. Og það sem verra er, ég er löngu hættur að skilja þessa vitröskun en mér finnst hún samt skemmtileg. Upp í hugann koma til að byrja með sauðheimskir smalahundar sem gelta að fretandi sjálfrennireiðunum sem flestar eru orðnar sjálfbíttaðar og með olíustýri í ofanálag nú til dags. En þær gætu auðvitað allt eins verið geitin Dáfríður og systur hennar komnar í sinn silfraða geimgalla, hver þeirra á tveimur settum af línuskautum, knúnar áfram af vindverkjum og metani á ferð sinni í leit að svarinu eina, - búkhreinsun. En þessi tiltekni smalahundur trampar ekki í vitinu og heldur áfram að gelta þar til honum hefur tekist að reka hina óboðnu gesti svo langt í burtu að ekkert sést til þeirra lengur.

Voff, voff, ég held ég sé svolítið að missa mig yfir strikið.

En ég á það reyndar til að sitja fyrir bílum, leita uppi bíla og svolítið kannski að elta bíla með myndavélina klessta upp við framrúðuna, en ég hef aldrei, aldrei reynt að reka þá í burtu. Þetta byrjaði allt saman snemma á síðasta ári en ég get ómögulega munað hvernig. En í dag hefur þessi áráttustreituundarlegheitaröskun orðið til þess að mér hefur safnast talsvert af einkanúmerum bifreiða í stafrænu formi og sumum ansi skondnum. Þar með getur það tæpast dulist nokkrum manni að flestu er nú hægt að safna. Maður hristir nú bara höfuðið og leyfir flösunni að fjúka yfir þessu öllu saman.

En hafandi rýnt í bílnúmer í tíma og ótíma við alls konar mögulegar og ómögulegar aðstæður, fór ég að velta fyrir mér skráninganúmerakerfi ökutækja og uppbyggingu þess. Er þetta virkilega algjörlega ?random? eða hvað? Mér fannst ég sjá suma stafi miklu oftar en aðra sem hluta af númeraplötunum, en einhverja jafnvel alveg sárasjaldan. A, P, U, X og Z fannst mér mun meira áberandi en margt annað ,en Z þó lang, lang algengust. Svo sá ég BO, OG, MU, DO, RE, MI og allan þann skala, en mest tók ég eftir EB.

Ætli það séu einhverjar pillur til við þessu?

450. Þegar litið er einhverja daga eða vikur til baka, koma stundum í ljós eitt og eitt myndaskot sem þó ég segi sjálfur frá virðast hafa heppnast bærilega. En ég held því fram að galdurinn á bak við myndur sem virðast takast betur en aðrar, sé miklum mun einfaldari en flesta grunar. Mín kenning er nefnilega sú að eftir því sem teknar eru fleiri myndir, aukast líkurnar á því að eitthvað af þeim geti staðið undir þeim væntingum að geta glatt eins og eitt og eitt auga í réttu hlutfalli við magnið.



Káta er heimilisvinur, kemur oft í heimsókn, gistir stundum en hún er hreinræktaður Íslenskur...



Keilir í kvöldsólinni bak við hafið bláa hafið.



Elliðaárstífla hin neðri í bullandi úðarigningu og því nóg af vatni.



Bessastaðir.



Horft til Norðurbakkans í Hafnarfirðinum ofan af Hamrinum.



Ljósbrot í klökuðum greinum trjánna í bakgarði við Hallveigarstíg.



Seljalandsfoss í vetrarbúningi í jan sl..

449. Þetta er líklega einn bleikasti bíll sem ég hef séð í allan dag...

(Ljósmyndari ókunnur)

447. Fyrir nokkru barst mér svolítil sending frá tengdaföður mínum. Það reyndist vera lítil blaðaúrklippa úr blaðinu Skutli sem hann hafði vandlega geymt síðan á fyrri hluta síðustu aldar.
"Er hægt að prenta hana á betri pappír, stækka svolítið og gera kannski svolítið skýrari?"
Þetta var spurningin sem fylgdi sendingunni suður yfir heiðar og flóa. Þessir þrír merkismenn voru orðnir ansi dauflegir á að líta á upplituðum blaðapappírnum, en ég held mér hafi tekist að hressa aðeins upp á þá, þó svo að ég vildi gjarnan gera betur. En ég er engu að síður búinn að koma þeim fyrir í ramma og liggur því næst fyrir að senda þá aftur til vestur í Dýrafjörð þaðan sem þeir komu.

En áður en ég segði skilið við þessa mynd sem mér finnst um margt merkileg, þurfti ég auðvitað að "gúggla" aðeins betur ofan í söguna á bak við hana, en eins og við vitum er margan fróðleiksmolann að finna á netinu. Ég er að láta mér detta í hug miðað við þær upplýsingar sem ég hef frá sendandanum og af netinu, ásamt því að reyna að ráða í söguna, að myndin hafi verið tekin um aldamótin 1900

Hannes Þórður Hafstein sem er í miðju, er án vafa þekktastur þremenninganna. Hann er fæddur á Möðruvöllum í Hörgárdal 4. des. 1861, lést þ. 13. des. 1922. Hann tók stúdentspróf við Lærða skólann 1880 og lögfræðipróf Hafnarháskóla 1886. Settur sýslumaður í Dalasýslu 1886 og sat að Staðarfelli. Málaflutningsmaður við landsyfirréttinn 1887, en sinnti eftir það lögfræðistörfum um hríð. Landshöfðingjaritari frá 1889 en jafnframt að nýju málaflutningsmaður við landsyfirréttinn 1890 - 1893. Sýslumaður í Ísafjarðarsýslu og bæjarfógeti á Ísafirði 1896 - 1904. Ráðherra Íslands 1904 - 1909. Bankastjóri við Íslandsbanka 1909 - 1912. Ráðherra Íslands að nýju 1912 - 1914. Varð aftur bankastjóri við Íslandsbanka 1914 - 1917, en þá lét hann af því vegna vanheilsu. Endurskoðandi Landsbankans 1890-1896. Átti sæti í millilandanefndinni 1907, varaformaður hennar og formaður íslenska hlutans. Foringi Heimastjórnarflokksins 1901-1912. Alþingismaður. Ísfirðinga 1900 - 1901. Alþingismaður. Eyfirðinga 1903 - 1915. Landskjörinn alþingismaður. 1916 - 1922 og sat síðast á þingi 1917 (Heimastjfl., Sambfl., Heimastjfl.).
Eins og sjá má er þetta ekki svo lítil afrekaskrá. Hannes var líka eitt af Skólaljóðaskáldunum góðu, en þangað rötuðu tæpast aðrir en þeir sem þangað áttu erindi. Ég rakst á eitt kvæða hans sem hefur þó ekki farið hátt, en það orti hann árið 1881 þegar flattur þorskur með kórónu var eins og segir; merki Íslands í ríkisskildinum.

Heill sé þér, þorskur, vor bjargvættur besti,
blessaða vera, sem gefur þitt líf
til þess að verja oss bjargræðis bresti,
bágstaddra líknarinn, sverð vort og hlíf.

Heyrðu vort þakklæti, heiðraði fiskur,
hertur og saltaður, úldinn og nýr!
Fyrir þinn verðleika fyllist vor diskur,
frelsi og þjóðmengun til vor þú snýr,

því ef þú létir ei lánast þinn blíða
líkam við strendurnar, hringinn í kring,
horaðir, svangir vér hlytum að stríða
og hefðum ei ráð til að ala vort þing.

Þú ert oss einlægust þjóðfrelsishetja,
þú ert sem dreginn úr almennings sál.
Mynd þín og fyrirmynd fögur oss hvetja,
föðurlandsástinni hleypa í bál.

Norski umsvifamaðurinn Hans Ellefsen sem er lengst til hægri á myndinni (1868-1915) reisti hvalveiðistöð við Önundarfjörð árið 1889 og var hún þá eitt stærsta fyrirtæki landsins. Stöðin brann rúmum áratug síðar og hóf Ellefsen þá smíði annarrar litlu innar við fjörðinn. Verkinu var hætt þegar búið var að hlaða reykháfinn og stendur hann enn rétt við þjóðveginn.
Hans Ellefsen hvalfangari sem bjó á Sólbakka 1889 - 1906 og Hannes Hafstein voru miklir vinir og kom Hannes oft til Ellefsens. Var jafnvel svo að ef Hannes þurfti að komast fljótt til Reykjavíkur var settur hvalbátur undir hann í slíkar ferðir.
Áður en Ellefsen fluttist brott gaf hann Hannesi Hafstein hið glæsilega íbúðarhús sitt á Sólbakka ofan við Flateyri. Sumir segja að hann hafi selt honum húsið á eina krónu, aðrir segja fimm krónur. Hannes lét taka húsið sundur og flytja til Reykjavíkur. En vegleg þótti vinargjöf Ellefsens til Hannesar er ljóst var að báðir voru að halda brott af Vestfjörðum.

En um Lauritz Berg sem er til vinstri á myndinni, er því miður ekki miklar upplýsingar að hafa. Hann fæddist í Stafangri í Noregi 9. febr. 1834., gerði sjómennsku sem ævistarfi sínu og var meðal annars skipstjóri á skonnortunum Sophie 1864, Saphir 1867 og Freidig 1880. Hann lést í Stafangri 16. febr. 1905.
Á Þjóðskjalasafni Íslands er að finna heimildir um að hinn 30. desember 1891 hafi staðið til hjá Kirkju og kennslumálaráðuneytinu að veita Lauritz Berg hvalveiðiskipstjóra á Dýrafirði opinbera viðurkenningu. Þar eru einnig uppköst og bréf frá sama ráðuneyti og landshöfðingja um málið til íslensku stjórnardeildarinnar.

Hvalveiðistöðin á Sólbakka. Ljósm.: Önfirðingafélagið - Sólbakkamenning.

Eftirfarandi er frásögn Gunnars M. Magnúss. eftir bruna hvalveiðistöðvarinnar á Sólbakka 6. ágúst 1901...
...Nokkrum misserum síðar, þegar Hannes Hafstein var valinn ráðherra hinn fyrsti á Íslandi, hittust þeir vinirnir í Ellefsenshúsi á Sólbakka.
Ellefsen sagði: Ég er að fara héðan alfarinn til Austfjarða, þar sem ég er ákveðinn að reisa hvalverksmiðju. Ég sný ekki hingað aftur. Nú afhendi ég þér þetta hús sem vinargjöf. Það er leikur einn að flytja húsið burt, hvert sem er.
Þetta get ég ekki þegið að gjöf, svaraði Hannes, en mikil og vegleg afhending er þetta.
Ef til vill hefur Hannesi Hafstein komið í hug Steinuður hin gamla, frændkona Ingólfs Arnarsonar. Ingólfur bauð að gefa henni Rosmhvalanes allt fyrir austan Hvassahraun, en hún gaf honum heklu flekkótta og vildi kaup kalla. Henni þótti það óhættara við riftingum. Þetta varð síðar lagamál á Alþingi.
Og Ellefsen sagði: Borgaðu mér þá fimm krónur fyrir.
Hannes lagði fimm krónur á borðið.
Ellefsen hripaði nokkur orð á miða, rétti Hannesi og sagði: Hér hefur þú kvittun fyrir því, að ég hef selt þér húsið.
Skömmu seinna var húsið rifið til flutnings. Síðan (1906) var það byggt í brekku vestanverðu við Tjörnina í Reykjavík. Það hefur verið nefnt Ráðherrabústaðurinn við Tjarnargötu.



"Stöðin brann rúmum áratug síðar og hóf Ellefsen þá smíði annarrar litlu innar við fjörðinn. Verkinu var hætt þegar búið var að hlaða reykháfinn og stendur hann enn rétt við þjóðveginn."

446.Þegar ég skrapp á heimaslóðir fyrir fáeinum dögum síðan verður að segjast að aðstæður til myndatöku utandyra voru  vægast sagt í slakara lagi þann tíma sem staldrað var við. Eins og sjá má af myndinni hér að ofan (og neðan reyndar líka,) var skyggni takmarkað og einskorðaðist að mestu við gráu tónana sem eru ekki alltaf það sem verið er að sækjast í. Það var því óvenju lítið um myndatökur í þessari ferð og reyndar svo lítið að það verður að teljast fullkomlega út úr korti, á skjön við allar hefðir og venjur og ferðalagið þess vegna nokkurs konar "afbrigði" að því leytinu.



En þegar sem ég brá mér í svolitla skoðunarferð um bæinn að venju, komu allt í einu upp í hugann húsin sem voru gefin hérna um árið. Þótti ýmsum þessi gjörð hvorki vera til fyrirmyndar eða af hinu góða fyrir "fasteignamarkaðinn" í bænum ef hægt var þá að tala um eitthvað slíkt á þeim tíma. En hún var þannig í höfuðatriðum að mig minnir, að í fyrstu var gerð kostnaðaráætlun sem gekk út á að rífa húsin. Sú fjárhæð var síðan látin fylgja húsinu sem styrkur til endurbyggingar og húsið gefið einhverjum sem líklegur þótti til að standa við þá meðfylgjandi kvöð að koma því í sómasamlegt ástand. Í öllum tilfellum var um að ræða hús sem bærinn hafði eignast með einum eða öðrum hætti og þurftu verulegra endurbóta við.



Ekki man ég hvort gjafahúsin sem gengu út voru fleiri en þessi þrjú sem myndirnar eru af, en enginn vildi þiggja "Hóla" við Lindargötu svo það var brotið niður. Mér finnst sem gömlum Brekkubúa mikil eftirsjá vera að því fallega húsi, en vissulega var ástand þess orðið slæmt og endurbygging þess hefði því væntanlega orðið mjög kostnaðarsöm.



En hvaða skoðun sem menn hafa á gjafaformúlunni og aðferðarfræðinni sem lögð var til grundvallar þeim gjörning sem á sér líklega fá eða engin fordæmi, verður að segjast að þegar litið er yfir sviðið í dag verður ekki annað sagt en að vel hafi tekist til með endurbætur.



Í dag eru þetta falleg og reisuleg hús sem ég hefði ekki viljað að vantaði inn í sínar götumyndirnar.



Sólroðið ský út við sjóndeildarhring.

Það hætti allt í einu að mugga og himininn varð allt að því alveg heiður. Það gerðist svo skyndilega að ekki var annað hægt en að staldra við, horfa upp í loftið og spyrja sjálfan sig svolítið hissa; - "hvað gerðist eiginlega..."
Gráu tónarnir voru að miklu leyti horfnir á braut og í stað þeirra voru litir jarðar, himins og hafs komnir í stutta heimsókn.En þetta ástand varði ekki lengi því skömmu síðar var allt orðið grátt á ný og þannig hélst það það sem eftir var af dvöl minni á Siglufirði í þetta skiptið.

En þar er alltaf gott að vera hvernig sem veðrið er.

445. Þegar sólin er að setjast og dagurinn að breytast í nótt, geta litir náttúrunnar átt það til að sýna okkur mannfólkinu sínar sterkustu og fegurstu hliðar. Ofurrauðir, djúpbláir og logandi gulir blandast þeir saman, mynda óteljandi tilbrigði við áður óþekkt stef og leika sér glaðir í bragði innan um ljósgeisla og skuggamyndanir sem víða eru á sveimi.



Ég hef oft sagt að ef maður á myndavél, er alltaf með hana við hendina og notar hana mjög mikið, hljóta einhverjar afurðirnar að vera í það minnsta það þokkalegar og þeim sé hægt að flagga.



Ég átti leið til Reykjavíkur á dögunum um þann mund þegar sólin var að ganga undir. Sjóndeildarhringurinn sveiflaðist milli hins rauða og hins bláa, milli hins heita og hins kalda svo og milli dags og nætur. Ég fór lengri leiðina svo ekki sé tekið dýpra í þeirri árinni, því ég fór fyrst út á Álftanes. Og þar sem ég staldraði við til að horfa á sólarlagið, sá ég að sólin var einmitt stödd á vegferð sinni bak við turninn á Garðakirkju og tók sig bara vel út þar sem hún lýsti í gegn um hann. Við Perluna varð ég að stoppa aftur og mundi þá eftir að þrífóturinn var í skottinu. Hann kom því að góðum notum fyrst þar og svo aftur í bakaleiðinni þar sem ég staldraði við í Kópavoginum á þvottaplaninu á bak við N1.



En þrátt fyrir alla litadýrðina hér allt í kring um mig, er mig farið að langa að kíkja á heimaslóðir. Ég ráðgeri því að leggja af stað norður á Sigló eftir hádegi í dag (sunnudag) og staldra þar við í 2 - 3 daga.

444. Það skal skýrt tekið fram að myndin hér að ofan á að sjálfsögðu ekkert skylt við umfjöllunina hér að neðan. Hún er aðeins látin fylgja vegna sterkrar skírskotunnar sinnar til kvikmynda yfirleitt og þá um leið til myndbandaleigna þar sem eftirfarandi atburðir áttu sér stað.

Fyrir nokkrum árum vann ég við afgreiðslustörf á ónefndri myndbandaleigu, en þar var einnig rekinn söluturn. Einn af föstu kúnnunum var ung og hress stelpa sem kom nánast daglega, leigði sér mynd og verslaði sér eitt og annað smálegt í leiðinni. Einu sinni sem oftar kom hún og eftir að hafa gefið sér góðan tíma til að velja myndefni, gekk hún að afgreiðsluborðinu þar sem ég stóð, lagði kók og snakk á borðið ásamt myndinni sem hún ætlaði að sjá í það skiptið.
"Láttu mig svo hafa einn Winston," sagði hún og brosti sínu breiðasta.
En eins og flestir vita er hægt að fá flestar algengustu tegundir tóbaks bæði í hörðu boxi og mjúkum pakkningum.
"Harðan eða mjúkan?"
"Auðvitað vil ég fá hann harðan," svaraði hún af bragði og hló tröllahlátri.
Ég áttaði mig þá á hinni tvíræðu túlkun hennar á spurningunni og er ekki frá því að ég hafi roðnað pínulítið, en það varð auðvitað til þess að hún hló enn hærra.

Með mér vann maður nokkuð við aldur sem sóttist mjög í að afgreiða þá viðskiptavini sem voru af hinu fegurra kyni og því meira sem þeir, eða öllu heldur þær voru yngri að árum.
Ég vissi svo sem alveg að honum þótti mjög miður að hafa ekki "náð" þessari tilteknu afgreiðslu, en þegar stúlkan var farin spurði hann mig hvað hefði verið svona fyndið. Ég reyndi að útskýra fyrir honum á einfaldan hátt hvernig umbúðum Winstonpakkans hefði verið snúið upp í hæfilega tvíræðni með passlega fíngerðri og frjálslegri túlkun og farið í svolítinn orðaleik í leiðinni. Eftir svolitla stund og allnokkrar endurtekningar kviknaði á perunni hjá þeim gamla og það var engu líkara en hann hefði koksins uppgötvað leyndardóminn á bak við tilgang lífsins. Það mátti greina blik í auga, neðri vörin titraði svolítið og andardrátturinn varð eilítið örari.

Ég fór nú að fylla á goskælinn og var í óða önn við þá iðju þegar næsti viðskiptavinur gengur inn. Það var kona sem greinilega var komin af léttasta skeiði og gat tæplega talist til hins veikara kyns. Hún líktist einna helst fyrrverandi Austur-Þýskum kúluvarpara frá Kaldastríðsárunum sem hætt hefur keppni fyrir aldurs sakir, án þess að gera tilheyrandi ráðstafanir vegna breyttra aðstæðna og lífsmáta.
Ég heyrði hana nefna Winston og síðan svar afgreiðslumannsins.
"Viltu kannski fá´ann harðann?"

Ég ætla ekki að reyna að lýsa viðbrögðum "kúluvarparns" sem hafði greinilega engan húmor fyrir spurningunni. Það var ekki aðeins að krepptur hnefi hennar næmi fast við andlit gamla mannsins meðan hún lét dæluna ganga, heldur virtist orðaforði hennar af skammar og fúkyrðum vera því sem næst ótakmarkaður. Þegar hún var farin minnti aldraði maðurinn sem stóð eftir stjarfur á bak við afgreiðsluborðið mig einna helst á gamla hænu sem búið er að reyta allar fjaðrirnar af. Ég reyndi að láta sem minnst bera á því sem ískraði og sauð ofan í mér, en ég neita því ekki að mér þótti þessi uppákoma ekki gera daginn neitt leiðinlegri. Auðvitað lét ég sem ég hefði hvorki heyrt eða séð nokkurn skapaðan hlut og minntist ég ekki einu orði á atburðinn, en daginn eftir fékk ég svo óvænta spurningu.
"Hvernig sagðirðu þetta annars með Winstonið?"

(Based on a true story.)

443. Fyrir fáeinum dögum keypti ég litla kjallaraíbúð við Bergdórugötuna eða "Bárujárnsgötuna" eins og hún hefur einnig verið kölluð á góðum stundum. Ég er langt kominn með að rífa innan úr henni bæði allt lauslegt en sumt jafnvel frekar fast, svo sem öll gólfefni, upprunalega eldhúsinnréttingu, skápa, innihurðir o.fl. En eitt af því sem ég rak augun í var þetta apparat í sameigninni sem ég vissi ekki í fyrstu hvað var. Einn íbúi hússins sagði mér að þetta væri líklega elsta "starfandi" sjálfvirka þvottavél landsins og þegar hún væri í gangi hristist húsið lítillega og smávægilegar sprungur ættu til að myndast í veggjum.



Skömmu síðar birtist sjálfur eigandinn, en aldur hans var í fullkomnu samræmi við aldur þvottavélarinnar áðurnefndu. Hann sagðist hafa eignast gripinn nokkurra ára gamlan árið nítjánhundruðfimmtíuogeitthvað eða um líkt leyti og sá sem þetta skrifar lærði að ganga.
"Ég sé mjög illa og heyri næstum ekkert, en ég heiti Kjartan."
 Þannig kynnti þessi lífsreynslubolti sig og ég varð þess fljótlega áskynja að allt sem hann sagði var satt.
"Það eru allir löngu dauðir sem hafa verið með umboðið fyrir þessari vél þó hún sé ekkert svo mjög gömul" bætti hann við.
"En ég er hér enn..."
Ég sagði fátt en hugsaði þeim mun meira.