03.03.2010 06:24

Litli maðurinn og vinur litla mannsins



619. Hugtakið "litli maðurinn" er oftast notað þegar átt er við þann sem hefur orðið undir í lífsbaráttunni, manninn sem má sín alla jafnan lítils gagnvart ofureflinu, nær ekki "standard" og er oftar en ekki láglaunamaður, öryrki, ellilífeyrisþegi eða eitthvað í þá veruna. Stundum er "litli maðurinn" hvunndagshetjan sem allir dá, ímynd Davíðs sem leggur Golíat að velli og hann er hylltur og borinn á gullstóli þann tíma sen hann nýtur athygli fjöldans. Dæmi um slíkt er fyrirsögn sem ég rakst á frá árinu 2007. "Litli maðurinn leggur olíufélögin í héraðsdómi". Síðan segir frá Sigurði Hreinssyni frá Húsavík sem vann mál gegn olíufélaginu Ker, en það var dæmt til að greiða honum 15.000 krónur í skaðabætur vegna samráðs olíufélagana á árunum 1993 til 2001. En nú eru reyndar flestir búnir að gleyma Sigurði.

En stundum er líka átt við þann sem er lítilmótlegur í hugsun og gjörðum eins og Sigurgeir Orri átti við á Moggablogginu á dögunum.

"Þetta er nákvæmlega það sem búast má við af litlum manni. Það voru myndir af Brown um daginn í sjónvarpinu þar sem hann stóð meðal stjórnmálaleiðtoga heimsins. Það sem ég sá var lítill maður, lítill aumur maður. Því það eru bara litlir menn sem haga sér gagnvart Íslandi eins og hann gerði."

Ef slegið er inn leitarorðinu "litli maðurinn" á Google, kemdur ýmislegt skondið í ljós. Í tilefni þess að sveitastjórnankostningar eru á dagskrá með vorinu á eftirfarandi ágætlega við:

"Litli maðurinn er okkar innri kjarni segir Margrét St. Hafsteinsdóttir: Litli maðurinn dreginn fram í dagsljósið og skellt í fangið á framboðsfólki sem rífst um það hvert þeirra ætlar að gera mest fyrir hann."

Aðalsteinn Á Baldursson formaður Framsýnar skrifar um litla manninn í svolítið yfirfærðri merkingu:

"Já, litli maðurinn er ekki ánægður um þessar mundir þar sem þjóðarskútan er strand og brimgarðar ganga yfir hana í flæðarmálinu. Áhöfnin með skipstjórann í fararbroddi er komin á þurrt og telur sig ekki bera neina ábyrgð á strandinu. Strandið sé öðrum að kenna, jafnvel litla manninum sem gagnrýnt hefur skipstjórann og aðra yfirmenn skútunnar fyrir eyðslusemi og stefnuleysi undanfarin ár. Litla manninum fari best að þegja þar sem hann sé bæði vitlaus og gamaldags og skilji því ekki mikilvægi útrásarinnar fyrir efnahag þjóðarinnar. Það eigi hins vegar ekki við um forseta vorn og stjórnmálamenn sem haldið hafi útrásarvíkingunum veislur og veitt þeim orður eftir þörfum fyrir góð störf í þágu þjóðfélagsins. Skipstjórinn gengur í burtu af strandstað og raular lagið, Ekki benda á mig."


Ein birtingarmyndin af litla manninum er sagan af Siglfirðing nokkrum sem átti ekki fyrir rafmagnsreikningnum svo Rarik sendi mann frá Blönuósi til að loka. Það tók sveitungann tvo daga að aura saman fyrir hinum ógreiddu reikningum, hann borgaði þá og bað síðan náðarsamlegast um að aftur yrði opnað fyrir rafmagnið. Í fyrstu var það ekki hægt fyrr en maðurinn frá Blönduósi kæmi aftur í bæinn, en síðan var það ekki heldur hægt vegna bilunar í tölvukerfi orkufyrirtækisins því þar komu ekki fram meinar hreyfingar á greiðslum. Heil vika leið í rafmagnsleysi frá því að reikningar voru greiddir og uppistaða matseðilsins á heimilinu var nær eingöngu dósamatur og kaldar samlokur.

"Vinur litla mannsins" er svo undantekningalítið hinn póllinn, sá jákvæði og sá góði. 

Ég rakst á athyglisverða upptalningu á þeim sem gætu talist vinir litla mannsins, en auðvitað voru verulega skiptar skoðanir á þeim lista. Hér kemur hann og dæmi nú hver fyrir sig...

Jóhanna Sigurðardóttir

Linux

Frjálslyndi flokkurinn

Herra Sigurbjörn Einarsson

Obama

Bónus

Albert Guðmundsson

Jólasveinninn og þá helst Stekkjastaur (sem heldur sig mest í fjárhúsum um fengitímann).

Steingrímur J.

ASÍ

Ögmundur Jónasson

Fjarðarkaup

Ólafur Ragnar Grímsson

Davíð Oddsson

Netið

Castro

Mörður Árnason

Ástþór Magnússon

Mandela

Leikfélag Reykjavíkur

Þrotabú Baugs

02.03.2010 15:24

Snurparinn hans Óskars


Heimili fiðurfénaðarins hans Óskars. - Mynd úr Ljósmyndasafni Siglufjarðar

618. Ég er mikið búinn að reyna að komast yfir mynd af hinu afar sérstaka hænsnahúsi hans Óskars Sveinssonar. Hún fannst að lokum og þó talsvert hafi vantað upp á að myndgæðin, flaggaði ég henni engu að síður hér að ofan. Ekki var hún þó búin að vera þar lengi þegar Steingrímur (siglo.is) sendi mér aðra mun betri og tók hún með það sama við hlutverki þeirrar eldri. En "húsið" er ekki bara einhver súðbyrðingur á hvolfi þar sem fyllt er að með torfi og grjóti, heldur getur hér að líta snurpubát sem er svolítið sértækara fley. Þegar síldveiðar hófust við íslandsstrendur var yfirleitt veitt í reknet, en bylting varð í veiðunum þegar hringnótin (sem einnig hefur verið nefnd herpinót og snurpunót) kom til sögunnar.


Óskar fyrir framan hænsnabúið. - Mynd úr Ljósmyndasafni Siglufjarðar.


Ég kynntist Óskari lítilsháttar þegar ég vann í frystihúsi S.R. við Vetrarbraut sem síðar varð frystihús Þormóðs Ramma, og ekki er ofsagt að hann hafi verið hinn skemmtilegasti karl.


Snurpubátar á Ráeyri - Ljósmynd Gestur Fanndal um 1970

 

Ágæta lýsingu má finna á netinu skrifaða af Ingibjörgu Jónsdóttir nema í fiskifræði við HÍ.

"Hringnót er netgirðing sem lögð er hringinn í kringum fiskitorfu. Hringnætur eru notaðar við loðnu- og síldarveiðar við Ísland. Hringnót samanstendur úr aflöngum netstykkjum úr næloni sem eru saumaðar saman lóðrétt og mynda mjög stórt net. Meðalsíldarnót er 550m löng og 180m djúp. Á efri brún netsins eru flot sem halda netinu á floti og við neðri brún netsins er teinn sem á eru festar blýsökkur til að þyngja netið. Einnig eru snurpuhringir festir á neðri brún netsins og í gegnum þá þræddur snurpuvír. Netið er lagt utan um torfuna og neðri teinninn látinn síga til að komast niður fyrir torfuna. Nótinni er lokað að neðan með því að hífa snurpuvírinn inn. Því næst er annar endi nótarinnar dreginn inn í skipið og minnkar þá nethringurinn þar til aðeins lítill netpoki er við hliðina á skipinu og í honum liggur fiskurinn. Fisknum er svo dælt upp í skipið. Hringnót er stærsta veiðarfærið sem notað er við Ísland og vegur meðalsíldarnót um 40 tonn. Hringnótin er einnig afkastamesta veiðarfærið við Ísland, þ.e.a.s. tekur mestan afla. T.d. getur kolmunnatroll tekið allt að 200 tonnum í einum drætti."



Auglýsing í Mbl. frá árinu 1940.

 

En gömlu snurpubátarnir urðu úreltir þegar menn höfðu tileinkað sér nýrri og þróaðri tækni við síldveiðarnar og með tilkomu kraftblakkarinnar hurfu þeir síðan endanlega


Óskar Sveinsson. - Mynd úr Ljósmyndasafni Siglufjarðar.

 

Ég rakst á alveg frábæra mynd af hænsnabúinu sem er teiknaða af snillingnum Örlygi Kristfinnssyni. En þar sem ég gaf mér ekki tíma til að sækjast eftir leyfi hans til birtingar, læt ég slóðina fylgja því hana er reyndar að finna á gamla sksiglóvefnum. 

Hún er: http://old.sksiglo.is/e107_images/newspost_images/18kort.jpg

 


Snurpubátur á hvolfi við Síldarminjasafnið.

 

Þegar ég var "lítill" var oft farið suður á Langeyrina og leikið sér, en þar voru tugir slíkra báta geymdir. Lengi vel var svo hefð fyrir því að taka a.m.k. einn bát á ári, saga hann í sundur þvert yfir miðjuna, reisa hlutana upp á endann, snúa þeim saman og nota sem aðaluppistöðu í áramótabrennuna. Nú munu aðeins þrír snurpubátar í sæmilega heilu lagi vera eftir af þeim hundruðum sem eitt sinn flutu við Íslandsstrendur.

26.02.2010 12:19

Ný kynslóð Nígeríubréfa



617. Nígeríubréfin hafa nú tekið á sig nýja mynd með hjálp þýðingaforrita. Þau þróast eða þroskast í þeim tilgangi að ná betur til fórnarlamba sinna, en útkoman verður líka svolítið skondin í leiðinni vegna þeirra tæknilegu takmarkanna sem forritinu fylgir.

Slík forrit geta eflaust gagnast ágætlega sem hjálpartæki við vissar aðstæður, en þau eiga greinilega talsvert langt í land með að falla svo vel sé að íslensku málkerfi sem er ekki það einfaldasta í heimi.

Markmiðið virðist vera það að ná betur til vænlegri markhóps, t.d. þeirra sem eru illa mælandi á enska tungu og að öllum líkindum því minna menntaðir.

Ég fékk eina af þessum endurunnu sendingum með rafpóstinum.

 

 

"Halló,

                                       
   Góður dagur, ég sakna Sarah Thomas, from Abidjan Cote d'Ivoire, Ég óska eftir að beiðni um aðstoð þína í áætlunum fjárfestingu mína í grunn þinn, ÉG vilja til að fjárfesta í framleiðslu og fasteignir stjórnun í grunn þinn, þetta er vegna þess að ég arf mikilvægt er frá seint í föður mínum Höfðingi Steve Thmas.
sem var eitur af félagi hans viðskipti í einni af outings þeirra til discuse um viðskipti.
 
Fyrir dauða föður mínum, gaf hann mér öll nauðsynleg lagaleg skjöl um afhendingu sjóðsins í bankanum, sem hann hefur vistað alger summa ($ 3,5) þrír million fimm hundred thousand Bandaríkin dollari aðeins í einn af banki hér í Fílabeinsströndin, var þetta fé verið afhent fyrir félagslegu öryggi mínu og ber ávöxt erlenda, ábendingar þínar og hugmyndir munu vera mjög litið. Nú leyfi mér að spyrja þessa nokkurra spurninga:
1. Getið þið hjálpað heiðarlega mér af hjarta þínu?
2. Get ég treysti fullkomlega þér?
3. Hvaða hlutfall af heildarfjölda fé verður appreciateable fyrir þig?
 
Vinsamlegast, íhuga þetta og koma aftur til mín eins fljótt og auðið er. Immedaitely Ég staðfesti vilja þínum, mun ég senda þér myndina mína og einnig gefa þér meiri upplýsingar um mig og bankinn þar seint á föður minn vörslu sjóðsins, þannig að þú getur náð í bankanum og staðfesta tilvist sjóðsins og því sjá er að trúa. Ég er að bíða strax svar þitt.
 
Bestu kveðjur
ungfrú Sarah Thomas¨"




Maður nokkur sem fékk sambærilegan póst og má sjá hér að ofan, ákvað að bregða á leik og gera svolítið at í sendandanum. Hann svaraði erindinu og lýsti yfir miklum áhuga sínum á að skoða það frekar. Ekki stóð á viðbrögðunum og í næsta bréfi var aðstæðum sendanda lýst enn átakalegri en áður, ákallið um hjálp var enn meira sannfærandi, en einnig var beðið um ýmsar upplýsingar s.s. símanúmer, heimilisfang og númer bankareiknings.

Ekki var svarandinn alveg á því að veita umbeðnar upplýsingar umyrðalaust, en eftir að hafa skipst á nokkrum tölvupóstum til viðbótar stingur hann hins vegar upp á því að báðir aðilar hittist á svonefndu Damtorgi sem er í Amsterdam í Hollandi. Þar muni verða gert út um viðskiptin og allir væntanlega græða og ganga sáttir frá borði.

Fundurinn á Damtorgi var ákveðinn tiltekinn dag og stund, en okkar maður setti nokkur skilyrði.

"Til að ég þekki þig úr fjöldanum og útiloka að um nokkurn misskilning eða mistök geti hugsanlega orðið að ræða, verðurðu að skera þig úr fjöldanum á mjög afgerandi hátt".

Jú það var auðvitað alveg rétt, ekki máttu verða nein mistök og það var líka til mikils að vinna.

"Vertu í gulum jakkafötum, með gult bindi en líka slaufu, og með hatt sem minnir á eitthvað matarkyns".

Lýsingin hljómaði þannig að þetta gæti orðið nokkuð skrautleg útfærsla. Tillagan var þó samþykkt, en með nokkrum semingi þó.

"Svo verður þú að ganga gæsagang um torgið, syngjandi þýska hergöngumarsa - á þýsku".

Nú var mótmælt og þetta síðasta var talið alveg út í hött, óþarft með öllu og auk þess kynni sendandi bréfsins enga þýsku.

Okkar maður gaf hins vegar engan afslátt á ítrustu kröfum sínum.

"Það er ekkert mál að skella sér á stutt námskeið í þýsku og svo vil ég líka vera alveg hundrað prósent viss".

Þetta var því samþykkt líka en með enn meiri tregðu krafan um búninginn.

Þegar stefnumótadagurinn rennur upp fer okkar maður á torgið og kemur sér þægilega fyrir á bekk með dagblað nokkru áður en sá guli átti að birtast.

Og á þeim tíma sem um hafði verið rætt hófst mikil skrautsýning á torginu sem stóð lengi, því okkar maður gerði að sjálfsögðu ekki vart við sig. Uppákoman vakti þó blendin viðbrögð hjá viðstöddum, því þýskir hergöngumarsar höfðu svo sem verið gengnir áður þarna yfir torgið. En búningur þess sem gjörninginn framdi þótti einstaklega litríkur og allrar athygli verður, einkum þó höfuðfatið. Dagblaðið kom hins vegar í góðar þarfir því okkar maður skýldi sér á bak við það og bókstaflega grét af hlátri.

20.02.2010 01:06

Siglótengt



616. Ég var á ferðinni
inni í Reykjavík sem oftar og sá þá þennan afturenda á strætó. Það verður að segjast sannleikanum samkvæmt, að þessi sýn sem þarna blasti við mér gladdi mig verulega. Ég hef stundum verið að skima eftir þeirri afurð sem þarna sést auglýst, en alls ekki fundið allt of víða - að mínu mati. Þó veit ég það nú orðið að það má alltaf ganga að henni vísri í "verðlaunabúðinni" Fjarðarkaupum. Fyrir ekki svo margt löngu síðan fékk ég "skyndilöngun" í Egils-síld og var þá staddur á Siglufirði. Ég átti leið í tvö stórmagasín nyrðra þann dag sem ég fylltist umræddri löngun og málið bjargaðist, en þó ekki á þann hátt sem ég átti von á. Egils-síld var EKKI til í Samkaupum, en Eysteinn klikkaði hins vegar ekki. En það er sem sagt markaðsátak í gangi hjá Egils-síld.




Þessi mynd er tekin út um framrúðuna á Bláus á Fjarðarhrauninu í Hafnarfirði. Það vakti ekki bara athygli mína að þarna fór um götu gamall Volvo Amazon, heldur var hann líka með F-númeri. Það var hins vegar sama hvað ég gruflaði, ég mundi alls ekki eftir því af heimaslóðum frá árum áður, og þegar ég stoppaði á rauðu ljósi við hliðina á þessum fallega fornbíl kannaðist ég ekkert við ökumanninn.
Veit annars nokkur....?




Ég hef verið að lesa óvenju mikið undanfarnar vikur miðað við að slíkt gerðist bara alls ekki fyrir fáeinum mánuðum síðan. Af þessum fimm bókum sem hafa verið eða eru til lestrarlegrar meðferðar um þessar mundir, eru þrjár "Siglufjarðartengdar" ef þannig mætti að orði komast. Ég byrjaði á efstu bókinni í staflanum "Stjörnuskipið", en það er íslensk vísindaskáldsaga eftir Kristmann Guðmundsson frá árinu 1975. Ég stóðst að sjálfsögðu ekki mátið þeagr ég sá hana í "Góða hirðinum" á heilan hundraðkall, en ég hef verið undarlega veikur fyrir vísindaskáldskap frá barnæsku. "Stjörnuskipið" er alveg stórskemmtileg saga og þó hún sé vissulega svolítið barn síns tíma, þá hefur hún staðist tímans tönn hreint ótrúlega vel. En þessi bók er ein af þeim Siglufjarðartengdu þó óvíst sé að margir átti sig á þeirri tengingu hjálparlaust. En Kristmann Guðmundsson rithöfundur var bróðir Kristins Guðmundssonar útvarpsvirkja sem bjó á Hverfisgötu 1, og því förðurbróðir Steingríms Kristinssonar, hins ötula upphafsmanns siglo.is og ljósmyndagúrús.

Hin eina sanna Star wars eftir George Lucas var svo næst í röðinni og þrátt fyrir að kunna söguna utan að, las ég hana eins og langþyrstur maður myndi teiga glas af köldu vatni. Ég er núna kominn vel inn í "Sjúddirarirei" og verð mikið hissa á sjálfum mér ef hún verður ekki upplesin innan einhverra klukkustunda miklu frekar en daga. Eftir hana bíða mín "Harmleikur í Héðinsfirði" og "Þorskastríð og hvernig á að tapa þeim". Það er því enn til nokkurs að hlakka.

17.02.2010 11:21

Bíóborgin

Anton og Gunnar árið 1979

615. Það mun að öllum líkindum hafa verið snemma árs 1979 að tveir tiltölulega ungir menn fóru að undirbúa opnun nýs kvikmyndahúss. Hvorugur þeirra vissi þó meira um kvikmyndir en venjulegur meðaljón sem hlýtur að gera þá í augum margra að miklum bjartsýnismönnum, enda fór svo að þeir fetuðu þann þrönga troðning þar sem menn reka sig á flest hornin. Það er sagt að í lífsins skóla séu skólagjöldin í hærri kantinum og það sé bæði skynsamlegra og ódýrara að nýta sér reynslu annarra, en þeir eru engu að síður ófáir sem kjósa að setja undir sig hausinn og telja sig vita betur en þá sem reynt hafa. Þessir drengir fóru þá leiðina og hér að neðan verður stiklað á stóru um sögu Borgarbíósins við Smiðjuveg 1 í Kópavogi, en mér hefur löngum þótt hún svolítið merkileg á sinn hátt og tel hana eiga fullt erindi í þess konar skólabækur sem notaðar eru til kennslu í markaðsfræðum. Þetta voru þeir Gunnar Jósefsson sem nú rekur Laugarásvideó og Anton Kröyer sem hefur rekið hljóðfæraverslunina Gítarinn frá upphafi.

 

Framan af voru þeir duglegir að setja sig í samband við fjölmiðla, enda höfðu þeir allt að vinna og leiðin að viðskiptavininum liggur vissulega í gegn um þá. Í Vísi birtist eftirfarandi frétt laugardaginn 14. júlí 1979.

 

Nýtt bíó opnar 1. ágúst - Borgarbíóið í Kópavogi

"Það er hugmyndin að kalla þetta bíó Borgarbíóið og á það að rúma um 300 manns i sæti", sagði Anton Kröyer, en hann ásamt Gunnari Jósefssyni er að fara af stað með nýtt bió að Smiðjuvegi 1 austast i Kópavogi. Anton sagði að þeir hefðu fengið leyfi hjá bæjaryfirvöldum i Kópavogi til að starfrækja kvikmyndahús á þessum stað, en hann væri miðsvæðis milli Breiðholts, Kópavogs og Fossvogshverfis. Væri nú verið að vinna af fullum krafti en stefnt væri að þvi að opna kvikmyndahúsið i byrjun ágúst. Anton var spurður hvers konar kvikmyndir kæmu til með að verða sýndar þarna og sagði hann að mest væru það amerískar afþreyingarmyndir eins og algengastar væru i kvikmyndahúsum, en þó væri meiningin að reyna að hafa nokkra fjölbreytni i vali þeirra mynda sem teknar yrðu til sýninga.

 

Og þeir komu að sjálfsögðu víðar við því Tíminn fjallaði einnig um þessi tímamót í Íslenskri bíósögu í "Kvikmyndahorninu" þar sem fjallað mun hafa verið um kvikmyndir og kvikmyndatengd málefni.

 

Nýtt bíó.

Um mánaðamótin næstu verður opnað nýtt kvikmyndahús á höfuðborgarsvæðinu. Eigendur þess eru Gunnar Jósefsson og Anton Kröyer, báðir um þrítugt. Þar sem það hljóta að teljast allnokkur tíðindi á þessari öld imbakassans að nýtt bíó hefji starfsemi, lagði skrifari Kvikmyndahornsins leið sína á frídegi verslunarmanna í Kópavoginn, nánar tiltekið að

Smiðjuvegi 1. Það var erfitt að ímynda sér að nokkur maður væri að vinna í slíku dýrðarveðri sem var þennan dag. En viti menn. Frá húsinu barst hávaði frá vélsög og borvél ásamt hamarshöggum. Það var Gunnar sem var að saga, en Anton stóð uppi í stiga og var önnum kafinn við að skrúfa hlera fyrir glugga í sýningarsalnum. Með hálfum huga bað skrifarinn þá

félaga að rabba við sig örstutta stund. Við þeirri frómu ósk var orðið og fyrst var spurt um stærð hússins.

G&A: Bíóið á að taka 312 áhorfendur. Ef vel gengur getum við bætt við öðrum sýningarsal fyrir tæplega hundrað manns.

SKRIFARI: Hvað á bíóið að heita?

G&A: Við höfum ákveðið að kalla þaö Borgarbíóið.

SKRIFARI: Ráðgerið þið að skapa Borgarbíói einhverja sérstöðu meðal kvikmyndahúsanna á höfuðborgarsvæðinu með því að sýna ákveðna tegund kvikmynda?

G&A: Nei, við stefnum að þvi að hafa sem fjölbreytilegast úrval kvikmynda af sama tagi og önnur kvikmyndahús. Nú þegar höfum við náð samningum við bandarísk dreifingarfyrirtæki um leigu á nokkrum myndum. Sýningarfjöldinn hjá okkur verður sá sami og öðrum, þ.e. þrjár sýningar á dag.

SKRIFARI: Hvernig er tækjakosturínn?

G&A: Við erum með nýja 35 mm Pion sýningarvél með scopelinsu, sýningartjaldið er 8x4 metrar.

SKRIFARI: Eruð þið ekki illa i sveit settir að vera með bíóið i Kópavogi?

G&A: Nei, síður en svo. Óhætt er að segja að við séum mjög miðsvæðis hérna austast i Kópavoginum, mitt á milli Breiðholtsins og annarra hverfa i Reykjavík.

SKRIFARI: Hvenær á að byrja?

G&A: Við ætlum að reyna að byrja síðustu vikuna i ágúst.

SKRIFARI: Hver verður fyrsta myndin?

G&A: Það er leyndarmál að svo komnu máli.

Áður en skrifarinn vissi af var Anton farinn að skrúfa uppi í stiganum og Gunnar að bjástra við sögina.

G.K.

 

Aftur tók Vísir upp þráðinn þar sem frá var horfið og birti svolitla innsíðufrétt um hið nýja kvikmyndahús þ. 20. sept. 1979. Er mér ekki með öllu grunlaust um að það hafi verið fyrir þrábeiðni aðstandenda þeirra félaga og þar hafi auðvitað auglýsingahagsmunir blaðsins einnig ráðið för.

 

NÝTT BÍÓ FYRIR KÓPAVOGS- OG BREIÐHOLTSBÚA

"Breiðholtsbúar hafa mikið kvartað undan þvi að það vanti kvikmyndahús i hverfi þeirra og einnig hefur ekki verið kvikmyndahús i Kópavogi siðan 1972", sagði Anton Kröyer, en hann hefur ásamt Gunnari Jósefssyni opnað nýtt kvikmyndahús að Smiðjuvegi 1 i Kópavogi. Borgarbió heitir það og er i Útvegsbankahúsinu, stutt frá Breiðholtsbrautinni.

 

"Við vonumst til að þetta kvikmyndahús fylli það skarð sem verið hefur i kvikmyndamálum

Breiðholtsbúa og granna þeirra í Kópavogi", sagði Anton. Nýja kvikmyndahúsið tekur 311 manns í sæti. Mesti leyfilegi halli er á gólfi hússins þannig að ekkert sem fram fer á hvíta

tjaldinu ætti að fara fram hjá kvikmyndahúsgestum. Borgarbíó er fyrsta kvikmyndahúsið

sem þannig er úr garði gert að fatlaðir eiga auðvelt með að komast í húsið. Skábrautir eru fyrir hjólastóla. Svið hússins er mjög stórt og rúmgott, þannig að það er upplagt að halda hljómleika og sýna leikþætti í húsinu.

"Við höfum þegar ákveðið hljómleika sem líklega verða sunnudaginn 30. september", sagði Anton. Margar forvitnilegar myndir verða í Borgarbíói á næstunni, má til dæmis nefna bandarisku kvikmyndina Van Nuys Blvd. (Rúnturinn) sem hefur hlotið mjög góða aðsókn í Bandarikjunum. Sýnt er í Borgarbíóii klukkan 3, 5, 7, 9 og 11.

-KP.

 


Gunnar Jósefsson og Anton Kröyer fyrir utan Borgarbíóið, en það er i Útvegsbankahusinu á Smiðjuveginum i Kópavogi. (Tímamynd 12. ágúst 1979)

 

Skömmu eftir opnunina birtist viðtal við Gunnar í Helgarpóstinum. Þar var bjartsýnin greinilega í fyrirrúmi og þeir félagar virtust meira að segja vera í þann veginn að opna B-sal í húsinu sem þó aldrei varð. Athyglisvert er hve mikið virðist vera einblínt á stærð markaðarins en mun minna lagt upp úr því sem hlýtur að teljast hitt stóra lykilatriðið, þ.e. góðum myndum.

 

Borgarbíó í Kópavogi ekki bara bíó:

TÓNLEIKA OG REVÍUHÚS

Borgarbíó, nýja blóið sem Helgarpósturinn sagði frá í sumar, hóf starfsemi sína fyrir hálfum mánuði. Þar með hafa Kópavogsbúar fengið sitt bíó á ný, eftir að kvikmyndasýningar voru aflagðar i Kópavogsbíói. En eigendurnir þeir Gunnar Jósefsson og Anton Kröyer, hafa ekki bara bíó á dagskrá hjá sér. Eftir hálfan mánuð hyggja þeir á poptónleika þar sem m.a. "Ljósin i bænum" koma fram, og hugmyndin er að hafa í framtiðinni möguleika á kabarettsýningum. "Það var ágæt aðsókn að sýningunum hjá okkur fyrstu helgina en frekar rólegt i vikunni á eftir. Mest aðsókn á fimmtudaginn. Þegar við getum farið að auglýsa okkur betur fer fólk vafalaust að átta sig á að það er komið nýtt bíó", segir Gunnar Jósefsson.

"Við efumst ekki um að það er grundvöllur fyrir þessu. Bíóið er mitt á svæði þar sem búa um 40 þúsund manns. Í Kópavogi eru þrettán þúsund, 23 þúsund i Breiðholti og svo er það Fossvogshverfið".

Það er ekki áhlaupaverk fyrir nýtt kvikmyndahús að komast inn á markaðinn og útvega góðar myndir. Þó hefur þeim félögum tekist að ná samningi við Manson í Hollywood, og þegar um hægist ætla þeir að bregða sér yfir pollinn til að fá fleiri sambönd við kvikmyndaframleiðendur. Á næstunni taka þeir til sýninga myndirnar "The Shadows of Chikara", "Bare Knuckles", "Kill Alex, Kill" og "End of the World Storm". Í þeirri siðarsnefndu er Christopher Lee í aðalhlutverki. Og þegar þeir hafa tekið í notkun hundrað manna sal við hlið aðalsalarins, er hugmyndin að flytja myndirnar þangað þegar aðsókn tekur að slakna, en byrja á nýrri mynd í aðalsalnum. - ÞG



Í Borgarbíóið komu stundum myndir sem aldrei hefðu verið sýndar í neinu öðru bíóhúsi hérlendis og þó víðar væri leitað. Reyndar er þessi fullyrðing svolítið tvíbent og ræður smekkur þess sem leggur út af hverju sinni hvort hún er jákvæð eða neikvæð.

Í september 1979 sýndi Borgarbíóið m.a. myndirnar Robinson Cruso, Fyrirboðann (Premonitión) og Blóðþorsta (Bloodlust) kl. 11, en í blaðaauglýsingum má lesa eftirfarandi lýsingu um þá síðast nefndu: Ensk mynd um geðveikan mann, sem grefur upp nýgrafin lík og sýgur úr þeim blóðið.

Til marks um samkeppnina var Regnboginn að sýna Deer hunter á sama tíma, Nýja Bíó Damien - Omen II, Tónabíó Sømænd på sængekanten og Háskólabíó Assault on Precint 13.

 

Í október hafði Austurbæjarbíó tekið til sýninga Clint Eastwood myndina The Enforcer, eina af Dirty Harry myndunum, Saturday Night Fever var sýnd í Háskólabíó, Laugarásbíó flaggaði hinni frábæru Animal house, en sömu myndir eru enn til sýninga í Borgarbíói.

Æ, æ. Þetta leit ekki vel út.



Örlaganóttin heitir "Silent night bloody night" á frummálinu, en aðstandendur kusu að nota einungis íslenska nafnið. Ástæðan mun hafa verið sú að þá voru minni líkur á að það kæmist í hámæli að myndin var orðin 5 ára gömul.

Í nóvember 1979 var "stórmyndin" ÖRLAGANÓTTlN tekin til sýninga og auglýsingin sem birtist í blöðunum var eftirfarandi:

Ný feykispennandi bandarisk hrollvekja, sem fær hárin til að rísa og taugarnar til að titra.

Hjón koma að gömlu óðalssetri til gistingar, þau órar ekki fyrir þeim grimmu örlögum sem bíða þeirra þar. Hver voru þessi grimmu örlög sem biðu þeirra og annarra er lögðu leið sína í óðalssetrið????? Það þarf sterkar taugar til að líta ekki undan þvi er gerist á hvíta tjaldinu.

Það slær út á fólki köldum svita er það sér hina draugalegu atburðarás "ÖRLAGANÆTURINNAR".

Engan getur órað fyrir hinum mjög svo óvænta endi myndarinnar. - Hún svíkur engan þessi.

 

Hið nýja kvikmyndahús hafði ekki starfað nema í fáeina mánuði þegar var farið að bera á gagnrýnisröddum hvað varðaði myndaval. Ljóst var að reynsluleysi aðstandenda var farið að koma þeim verulega í koll og engu líkara en aðeins væri hugsað um að halda innkaupsverði þeirra mynda sem keyptar voru til sýninga niðri.

 

Helgarpósturinn 16. nóvember 1979

Til þess að einhver von sé um að svona fyrirtæki beri sig, því þetta er jú bissness en ekki góðgerðarstarfsemi, þá verður að bera lágmarks virðingu fyrir smekk kvikmyndahúsagesta.

Nýtt fyrirtæki á alltaf í erfiðleikum með að vinna markað og til þess að það megi gerast, verður það að geta boðið betur en keppinauturinn, eða þannnig held ég að það gangi i

frumskógi samkeppninnar. Gæði kvikmynda i Reykjavík hafa aldrei verið mikil þegar á

heildina er litið, en segja má að flest öll hús komi öðru hverju með mynd, sem hægt er að

horfa á. Ég hef að vísu ekki séð nema ofannefnda mynd í Borgarbióinu, en af auglýsingum

að dæma er hún síst verri en þær sem á undan hafa farið. Í Örlaganóttinni er meira að segja einn frægur leikari, meira en hægt er að segja um hinar. Ég var einn af þrem áhorfendum

(að visu fór ég kl. 7) og ef aðstandendur þessa kvikmyndahúss ætla að fá fleira fólk til sin, verða þeir að endurskoða myndval sitt. Þetta eru byrjunarörðugleikar, segja þeir, en þegar byrjunarörðugleikarnir eru viku eftir viku er hætt við að fólk nenni ekki að koma. Það væri synd, þvi eins og áður segir, er húsnæðið alveg ágætt. - GB.

Ég gúgglaði þessa mynd og komst að því að hún heitir á frummálinu  "Silent night, bloody night", er amerísk, gerð árið 1974 og hinn virti kvikmyndagagnrýnandi Leonard Maltin kallar hana "the best of the So-Bad-it's-Good movies".

 

Í desember 1979 var svo jólamyndin auglýst með pompi og prakt og hvergi til sparað þegar kom að því að skreyta auglýsingar blaðanna með sterkum lýsingarorðum.

 

Stjörnugnýr.

Fyrst var það "Star Wars" siðan "Close Encounters", en nú sú allra nýjasta, STAR CRASH eða "Stjörnugnýr" - ameriska stórmyndin um ógnarátök i geimnum. Tæknin i þessari mynd er hreint út sagt ótrúleg.



Hin fáklædda Stella og geimverurnar hennar.


En það kvað við talsvert annan tón þegar gagnrýnendur tóku hana fyrir. Guðlaugur Bergmundsson sem skrifaði í Helgarpóstinn á þessum árum, hafði eftirfarandi um myndina að segja.


Stella Star getur allt

Borgarbíóið:

Stjörnugnýr (Star Crash).

Bandarisk kvikmynd. Leikendur:

Marjoe Gortner, Caroline

Munro , Christopher Plummer.

Handrit og leikstjórn: Lewis Coates.

Stella!

Simon!

Ah Stella!

Simon!

Þau fallast i faðma, Stella Star og Símon keisarasonur, brátt verður heimurinn þeirra. Á meðan situr gamli keisarinn á hásæti sínu og segir okkur nokkur spakleg orð. The End.

 

Star Wars var mynd og var hún af ætt Lucas, þess sem fyrrum gerði mynd um táninga og togstreitu. Star Wars var mynd mikil og gat af sér mörg afkvæmi, að vísu öll þrælóskilgetin og með misjafnt greppitrýnið. Komu meira að segja upp deilur um hvort hún væri í raun móðir allra stjörnuhamfaramynda. Vildu sumir meina að svo hafi ekki verið. Ekki ætla ég mér aö blanda mér í þessar deilur. Hitt er víst að Stjörnugnýr er óskilgetið afkvæmi þeirra kynstóru myndar sem áður er getið, eða skilgetið, það fer eftir þvi hvernig menn vilja líta á hlutina. Stella Star heitir kona og þykir ægifögur með nettan kropp enda gengur hún um á bikini allan liðlangan daginn, nema þegar hún gengur út i snjónum og í frostinu, þá fer hun í sundbol. Stella þessi er geimflugkona og smyglari að atvinnu. Félagi hennar heitir Akton og er maður forspár, veit hvenær hann á að deyja og er ekki með neitt múður. Þetta eru bara forlögin segir hann. Það er ekki hægt að breyta framtiðinni, en ég mun lifa að eilifu. Hann segir ekki amen, en hverfur þess í stað sjónum okkar. Eftir ýmsum krókaleiðum fá þau það verkefni að bjarga stjörnukerfinu úr bráðri hættu, því hinn grimmi greifi myrkravaldanna Zarth Arn girnist völdin, en auðvitað má slíkt ekki henda og hendir að sjálfsögöu ekki eins og vera ber. Ferðast er milli stjörnukerfa ýmist í efra eöa neðra lagi geimsins og fögur eru fleyin. Ég gleymdi að minnast á það, að keisarinn bað þau skötuhjú að reyna að finna einkason sinn, Símon þann, sem áður er getið í leiðinni. Og hvað haldið þið lesendur góðir að gerist? Auðvitað reddar Simmi litli Stellu Star frá greifanum illa og framhaldið þekkið þið.

Margt er höggið og mikið sprengt.

Mjög er nú að greifa þrengt.

Hann á ekki heimangengt.

Hár er hvellur skellur.

Svo vikið sé að kjarna málsins, þá er skemmst frá þvi að segja að mynd þessi er náttúrlega bölvuð della og léleg stæling á myndinni, sem áður var talað um, fremur illa gerð og illa leikin. En það er eins og um fleiri hljóðfráar myndir, að það er kannski betra að skilja vitið eftir heima i plastpoka í frystikistunni. En hér eru það ekki einungis farartækin sem eru hljóðfrá, heldur líka hljóðið "hljóðfrátt geimhljóð". Ef þessar vanúðarráðstafanir eru teknar,

má hafa af mynd þessari einhverja skemmtan.
ÞVÍ STELLA STAR GETUR ALLT.

GB.

 

Snemma á árinu 1980 kvað svolítið við nýjan tón sem átti þó eftir að hljóma hærra eftir því sem leið á árið eða allt þar til að reksturinn lagðist af. Borgarbíóið tók til sýninga myndirnar

Tangó spillingarinnar (Tango of perversion), Djúpt i hálsi í Tokýó (Deep Throat in Tokyo) ásamt fleirum slíkum og sýndu þær gjarnan kl. 11. Eitthvað varð jú að gera því það hrikti í hinum rekstrarlegu stoðum fyrirtækisins. Auglýsing síðarnefndu myndarinnar var færð í stílinn eins og svo oft og eiginlega meira að segja líka vafasöm líka þó á annan hátt væri, því þar var skírskotað til frægrar klámmyndadrottningar sem kom þó hvergi við sögu og var hún með eftirfarandi hætti:

Allir kannast við hina amerísku Lindu Lovelace. Hér kemur sú Japanska og er sjálfsagt miklu fallegri.

Þessar ellefu-sýningar virtust ætla að rétta við bágborinn efnahaginn, þeir félagar Gunnar og Anton fóru vígreifir til Danmerkur til að kaupa inn meira af hæfilega vafasömu myndefni til sýninga og gistu þá auðvitað á "hóteli" á Eastegade í Köben.

En nú skyldi líka taka á honum stóra sínum hvað varðaði myndaval og í Helgarpóstinum birtist eftirfarandi grein þ. 12. september 1980.

 

Borgarbíóið ársgamalt og bætir myndavalið.

Borgarbíóið á von á nokkrum nýjum og nýlegum kvikmyndum til sýninga á næstunni, sem telja verður i nokkuð öðrum gæðaflokki en sumar myndanna sem þar hafa verið á tjaldinu upp á siðkastið, enda bióið oroið ársgamalt og væntanlega orðið stöðugra. Frægust þessara mynda er eflaust "Exorcist 2 - The Heretic", með Lindu Blair, Richard Burton, Louise Fletcher, Max Von Sydow og fleiri stórstjörnum í aðalhlutverkum. Myndin er framhald annarrar ennþá frægari Exorcistmyndar, sem sýnd var hér fyrir nokkrum árum. John Boorman (Deliverance, Zardez.) er leikstjórinn. Önnur mjög þekkt mynd sem þeir Borgarbíósmenn eru að fá er Quadrophenia, sem gerð er eftir hljómplötu bresku rokkhljómsveitarinnar The Who. Hljómsveitin kemur þó ekki fram í myndinni, heldur hópur ungra og óþekktra breskra leikara.

Quadrophenia er einskonar fantasía um ungu kynslóðina í Bretlandi á tímum bitlaæðisins.

önnur mynd um næstu kynslóð á eftir er væntanleg i bióið. Breaking Glass heitir hún og hefur vakið verulega athygli í Bretlandi. Þetta er rándýr pönkrokk söngleikur um unga stúlku

sem verður stórstjarna eftir miklar flækjur og baráttu við erfið yfirvöld. Aðalhlutverkið er i

höndum alveg óþekktrar stúlku Hazel O'Connor, sem nú er að verða stórstjarna i heimalandi

sinu, og annað stórt hlutverk leikur Phil Daniels, einn leikaranna i Quadrophenia. Það er einn

ungu bresku leikstjóranna sem er höfundur handrits og leikstjóri, Brian Gibson heitir sá. Honum þykir í myndinni takast vel að lýsa lífi og hugsanagangi pönkaranna i London, og þvl þjóðfélagi sem þeir búa í. Fjórða myndin sem von er á í Borgarbióið, hefur ekki vakið minni athygli en Breaking Glass. Það er "Zombie - Dawn of the Dead", sem var ein helsta aðsóknarmyndin i Englandi i sumar og Bandarikjunum i fyrra. Þetta er hryllingsmynd af hörðustu sort, gerð af George Romero, leikstjóranum sem gerði "Night of The Living Dead", geysivinsæla hrollvekju. Romero þessi kemur úr auglýsingakvikmyndabransanum og þykir mjög sleipur leikstjóri. Auk þessara fjögurra mynda eru væntanlegar hingað tvær eldri, hrollvekjan "It's alive!" og hin gamalkunna mynd "Night Moves", með Gene Hackman

sem af dularfullum ástæðum hefur ekki enn verið sýnd í íslenskum kvikmyndahúsum.

- GA

 

Og mánudaginn 22. september 1980 birtist svo í Vísi stutt viðtal við Gunnar sem er á sömu nótum og greinin í Helgarpóstinum. Það virðist eiga að blása til sóknar og reyna að snúa þróuninni við þeir félagar halda áfram að bera hönd fyrir höfuð sér og lofa bót og betrun.

 

Fjórar góðar í Borgarbíói.

Okkur fannst timi til kominn að sýna einhverjar virkilega góðar myndir." sagöi Gunnar

Jósefsson forstjóri Borgarbíós, en bióið er nú að taka til sýninga fjórar nýjar myndir sem hafa

vakið geysimikla athygli erlendis. Þetta eru myndirnar Exorcist II: The Heretic, Zombie,

Breaking Glass og Quadrophenia. Flestir þekkja myndina Exorcist sem sýnd var hér á landi fyrir nokkrum árum, nú er komið framhald af þeirri mynd og leika ekki óþekktari leikarar en Linda Blair, Richard Burton og Max Von Sydow og fleiri í henni.



"Mökkur og dómarinn" reyndist aðeins vera dauft bergmál og döpur stæling af hinum gríðarlega vinsælu "Smokey and the bandit" myndum sem skartaði m.a. Burt Reynolds og Sally Field.

Í apríl 1981 sýndi Borgarbíóið grínmyndina Smokey and the Judge sem á íslensku var nefnd hinu skemmtilega nafni Mökkur og dómarinn. Hún er sögð fjalla um þrjár gelgjur sem lenda í fangelsi, brjáluðu diskói og spilltum dómara sem fléttast inn í atburðarrásina, þær stofna söngtríó og gera allt hreinlega vitlaust. Þetta var páskamynd Borgarbíós en á sama tíma er Stjörnubíó að sýna Kramer vs. Kramer, Hafnarfjarðarbíó Brubaker með Robert Redford, Laugarásbíó er að sýna "Punktur, punktur, komma, strik", Regnboginn "The Eliphant man" Háskólabíó The Hurricane, og Laugarásbíó Spielberg myndina "The Island".

 

Eins og sjá má á þessari upptalningu, þá var samkeppnin geysihörð og það má líka segja að feigum verður tæpast forðað. Í Morgunblaðinu þ. 14. maí 1981 mátti lesa frétt um að Borgarbíó í Kópavogi hefði verið innsiglað vegna vanskila á sölu og skemmtanaskatti og starfsemi þess stöðvuð.

Úrklippa úr Dagblaðinu 3. okt. 1980

Á þessum árum var skattheimta af bíómiðum með ólíkindum og nam samanlagður hluti þessarra tveggja skatta tæpum helming af andvirði miðans.
Þá var líka hafður sá háttur á að kvikmyndahúsin létu prenta miða í númeraröð og skiluðu þeim síðan inn til Bæjarfógeta sem lét stimpla alla miðana með stimpli embættisins. Síðan fengu kvikmyndahúsin miðana aftur í slumpum og gerðu síðan upp skattana eftir því sem gekk á miðabirgðirnar. En til að fjármagna reksturinn gripu þeir félagar til þess örþrifaráðs að skila fógeta aðeins hluta af nýprentuðum miðum sínum til stimplunar. Þeir seldu síðan jöfnum höndum stimplaða og óstimplaða miða, allt eftir því hvernig þeim leist á viðskiptavini sína og hvort þeir litu út fyrir að vera líklegir til að veita þessu smávægilega fráviki athygli eða ekki. Auðvitað kom að því að þeir urðu óheppnir í miða eða mannavali og voru í framhaldinu kærðir fyrir skattsvik. Talsvert umfangsmikil lögreglurannsókn var gerð og húsleitir voru framkvæmdar. En ævintýrið var úti og sögu Borgarbíós lauk þannig á fyrstu dögum maímánaðar 1981.

 

 

Innsigli fógeta og skiltið um breytingarnar segja hvort sína söguna um ástæðurnar fyrir lokun Borgarblós. (Tímamynd: Róbert).

Tíminn fjallar um lokunina þ. 7. maí 1981

Borgarbíói lokað vegna vangoldins sölu- og skemmtanaskatts:

VANSKIL ÞESS SKIPTA HUNDRUÐUM ÞUSUNDA

"Við létum loka Borgarblói vegna margra mánaða vangoldins sölu- og skemmtanaskatts.

Upphæðirnar eru orðnar svo verulegar, að ég hef ekki trú á að forráðamönnum biósins takist að leysa þetta", sagði Ásgeir Pétursson, bæjarfógeti í Kópavogi, þegar blaðamaður Tímans

innti hann eftir þvi hvernig stæði á lokun Borgarbíós, sem undanfarna daga hefur auglýst að bíóið sé lokað vegna breytinga. Ásgeir sagði að þessi vangoldni sölu- og skemmtanaskattur væri nú farinn að skipta hundruðum þúsunda eða tugum milljóna gamalla króna. Hann sagði

bæjarfógetaembættið hafa varað forráðamenn bíósins ítrekað við og veitt þeim frest á frest ofan en árangurslaust, og þvi hefði orðið að gripa til lokunaraðgerða, sem væru i raun hefðbundnar aðgerðir þegar um svona vanskil væri að ræða. Hann benti á að söluskattur

væri annars eðlis en t.d. tekjuskattur og útsvar. Söluskatturinn væri skilafé sem i þessu tilviki

væri hluti ríkisins af hverjum seldum aðgöngumiða. Þarna væri þvi ekki um venjuleg vanskil að ræða, heldur væru forráðamenn Borgarbíós að halda fé hins opinbera. Sagði Ásgeir jafnframt að vanskil Borgarbíós á skemmtanaskattinum væru jafn alvarlegt, ef ekki alvarlegra mál en vanskilin á söluskattinum. Ekki náðist i gærkveldi í forráðamenn Borgarbiós, en lögfræðingur þeirra, Guðmundur Þórðarson, staðfesti við Tímann að lokunin væri vegna þess að bíóið hefði ekki staðið i skilum með sölu- og skemmtanaskattinn. "Ég held þeir hafi auglýst "Lokað vegna breytinga" til þess að vekja ekki athygli á máli þessu á meðan að reynt er að ná samkomulagi við bæjarfógeta", sagði Guðmundur.

Forráðamenn bíósins ásamt lögfræðingum munu eiga fund með bæjarfógeta árdegis i dag.

 

Ekkert er síðan fjallað um afdrif Borgarbíós í fjölmiðlum fyrr en Tíminn segir frá nýju bíói í húsnæðinu sem hýsti starfsemi þess fimmtudaginn 5. nóvember 1981

 

BORGARBÍÓIÐ HEFUR VERIÐ SETT UNDIR HAMARINN

Nýtt bíó væntanlega sett á stofn í sömu húsakynnum. 

"Það er nú orðið greinilegt að rekstur þessara tveggja sameigenda að Borgarbió er hættur," sagði Ásgeir Pétursson, bæjarfógeti í Kópavogi í viðtali við Tímann í gær.

"Þessir menn hafa ekki enn greitt söluskattinn og þvi hef ég ekki viljað fallast á að þar yrði opnað aftur og þar með er rekstrinum lokið" sagði Asgeir og bætti við "skipti á þrotabúi mannanna fara nú fram, í beinu framhaldi af þessu og þau eru reyndar hafin en það eru aðfaragerðir og lausafjáruppboð". Aðspurður um hve miklar upphæðir væri hér að ræða sem krafa yrði gerð í, sagðist Ásgeir ekki hafa nákvæmar tölur við höndina en óhætt væri að segja að kröfurnar um full skil bæði á söluskatti og skemmtanaskatti næmu tugum þúsunda króna. Samkvæmt heimildum Tímans er það aðeins annar aðilinn, Gunnar Jósefsson sem situr í súpunni hvað kröfur hins opinbera snertir, þvi hinn aðilinn, Anton Kröyer, er sagður eignalaus, eða m.ö.o. hafa látið skrá allar eigur sinar á nafn sambýliskonu sinnar þannig að ekki mun vera hægt að gera kröfur í eigur hans. Þá hefur Tíminn heimildir fyrir þvi að eigandi hússins þar sem Borgarbíó var til húsa, Björn Traustason húsamiðameistari, hyggist hefja kvikmyndarekstur í húsakynnum sinum ef honum tekst ekki að fá viðunandi leigu fyrir húsnæðið með öðrum hætti. -AB

 

Og allra síðustu heimildir um starfsemi Borgarbíós í íslenskum ritmiðlum er að finna í Tímanum sáluga

 

Tíminn FÓSTUDAGUR 31. DESEMBER 1982

(Fréttaannáll)

Áramótin 1981-1982 og helgin sem á eftir fylgdi var annatími fyrir lögreglu og slökkvilið í

Reykjavík. Kærð voru yfir tuttugu innbrot, flest þó minniháttar. Á nýársnótt varð slökkviliðið að sinna 16 útköllum en yfirleitt var um að ræða sinueld sem kviknað hafði vegna flugeldaskota. Nýtt kvikmyndahús hóf starfsemi í Kópavogi um áramótin. Heitir það Bíóbær og hefur aðstöðu í sama húsnæði og Borgarbíó áður. Framkvæmdastjóri er Gunnar Jósefsson og eigandi er Björn Traustason húsameistari.



Gunnar og Anton meðan allt lék í lyndi

Svo mörg verða þau orð að sinni, en hitt er víst að þeir félagar Gunnar Jósefsson og Anton Kröyer sem höfðu m.a. spilað saman í rokkbandinu "Systir Sara" í allmörg ár og rekið saman hljóðfæraverslunina Hljómbæ að Hverfisgötu 108, hafa enn ekki þegar þetta er ritað átt orðastað hvor við annan sem kemur þeim á ekki óvart sem til þekkja.

Þessu tímabili var nú lokið en nýtt um það bil að hefjast, - nýtt tímabil í sögu kvikmyndahúsareksturs í Kópavogi sem einnig átti eftir að verða nokkuð skrautlegt á köflum, en nánar um það síðar.

15.02.2010 23:49

Nokkur orð um þá sem kvatt hafa



614. Meðan ég beið eftir símtali
í dag sem aldrei kom, dvaldist ég við að skoða mig um á netinu eins og svo oft áður. Að þessu sinni staldraði ég við á gardur.is og þá helst og lengst í hinum eldri kirkjugarði á Siglufirði. Á gardur.is er skráður Siglufjarðarkirkjugarður hinn eldri og yngri, en ennþá eldri (og þar er ekkert skráð) er þó kirkjugarðurinn á Hvanneyrarhólnum fyrir ofan prestsetrið. Þar var sr. Bjarni Þorsteinsson jarðsettur árið 1938 og líklega hefur hann verið sá síðasti til að hljóta þar hvílustað. Þá man ég ekki betur en að hafa heyrt því fleygt að kirkjugarður hafi fyrir margt löngu verið á eyrinni ekki langt frá þar sem Barnaskólinn stendur núna, en það kann að vera á misskilningi byggt. Þar stóð þó kirkja fram undir miðja síðustu öld og var afhelguð þegar núverandi kirkja var tekin í notkun. Þá er kirkjugarður á Siglunesi en þar var aðalkirkja Hvanneyrarhrepps á öldum áður.

 

En mér þótti svolítið merkilegt að skoða skráningarnar

Gerður er greinarmunur t.d. á lögfræðing og málafærslumanni, - barni, kornabarni og ungabarni, - gamalmenni og öldungi,-  byggingarmeistara og smið, - ógiftri konu og jómfrú, - daglaunamanni og verkamanni, - sjúkling, öryrkja eða farlama, prestfrú, húsfrú, (bara) frú, ekkjufrú, húsmóður og húsfreyju og svo mætti lengi telja.

Ég velti því fyrir mér eitt lítið andartak hvort hvort titlar og virðingarstöður fylgja mannfólkinu yfir gröf og dauða, eða hvort skráningin segi kannski meira um skrásetjarann en þann sem skrásettur er. En að slepptum öllum léttúðugum vangaveltum, er auðvitað fyrst og síðast verið að aðgreina Jón smið frá Jóni sjóara eða jafnvel Jóni grafara og auðvelda aðstandendum þannig að finna sína.

En hér eru engu að síður nokkur dæmi tekin beint upp úr bókinni:



Nafn                                      Fæðingard.   Andlátsd.       Staða.

 

Alfons Jónsson                   16.07.1898    29.04.1952    Lögfræðingur

Andreas T. Rundhaug        26.06.1910    18.09.1934    Norskur sjómaður

Ann Einarsdóttir Sívertsen Ekki vitað       Ekki vitað       Lausakona

Egill Jónsson                       Ekki vitað       Ekki vitað       Sendisveinn

Ágústa Jósepsdóttir           Ekki vitað       08.09.1959    Gamalmenni

Björg Jónasdóttir                Ekki vitað       Ekki vitað       Jómfrú

Björn Guðmundsson           Ekki vitað       Ekki vitað       Þurfalingur

Einar Ásmundsson             25.11.1878    13.10.1979    Öldungur

Færeyskur drengur             Ekki vitað       Ekki vitað       Barn

Guðmundur Einarsson       15.01.1865    25.09.1907    Faktor

Guðrún Halldórsdóttir         Ekki vitað       Ekki vitað       Sjúklingur

Hildur Jónsdóttir                  20.05.1872    08.07.1946    Ógift

Sigurður Gunnlaugsson      05.10.1906    25.10.1991    Bæjarmaður

Stefán Pétursson                 Ekki vitað       Ekki vitað       Farlama

Vignir Eðvaldsson               11.06.1907    06.06.1969    Fatapressari og hringjari

12.02.2010 00:52

Sea Shepherd, hvalir, selir og ESB

613. Meðan ég var að raða saman ýmsu því sem var mér ofarlega í huga úr Skagafirðinum frá liðnu ári, rakst ég á nokkrar fréttir í fjölmiðlum sem ég gat ekki annað en staldrað við og sett í nokkurt samhengi við hina Íslensku pólitík sem tók alveg nýja stefnu með umsókn í ESB.




Fyrst rakst ég á frétt um að Sea Shepherd menn eru óhressir með að Japanskt hvalveiðiskip sökkti áreytisfleytunni Ady Gil að þeirra sögn viljandi, en þeir voru að reyna að flækja reipi í skrúfu þess (viljandi). Þar sem það liggur fyrir að áhafnarmeðlimum hraðbátsins varð ekki meint af, spyr maður sig hvort ekki bara góð ástæða til að glotta flírulega út í annað hér uppi á Íslandi og það alveg vorkunnarlaust?




Það rifjaði upp að Hval 6 og 7 var sökkt í Reykjavíkurhöfn snemma að morgni þ. 9. nóv. 1986 og Paul Watson virtist stoltur af þeim verkum sínum þegar hann viðurkenndi þau að því er virtist fúslega í viðtali við fréttamann RUV.

En það er auðvitað með öllu óþolandi að skipum Sea Shepherd sé sökkt þó svo að sömu samtök hafi staðið fyrir því að sökkva öðrum skipum.

En kannski er siðferðisgenið í Paul Watson með móralskan einstreymisloka...




Ég stóðst svo ekki mátið þegar ég hnaut um eftirfarandi pistil og fékk hann að "láni" frá Þórhildi Daðadóttir.

"Sea Shepard meðlimir sem handteknir voru í Færeyjum fyrir rétt um 20 árum fengu að borða grindhvalasteik, gúllash ofl. góðgæti eftir að þeir voru settir í steininn í Thorshavn. Þeir voru búnir að bíða í einvherjar vikur innan Færeyskrar landhelgi eftir því að heimamenn kölluðu út í grind, en án árangurs. Reyndar veiddu heimamenn grind á meðan hryðjuverkaliðið lét flatreka. Þá kom að því að einhverjir spjátrungarnir um borð voru búnir með sumarleyfið sitt og þurftu að komast heim. Þeim var því skutlað í land í Thorshavn á gúmmítuðru. Um leið og þeir lögðust að bryggju voru þeir handteknir fyrir þær sakir að koma ólöglega til landsins, þ.e. þeir höfðu ekki tilkynnt yfirvöldum að þeir væru væntanlegir og þar með brutu þeir lög. Þeir voru dæmdir til setu á bak við lás og slá í einhverja daga. Á meðan dvöl þeirra stóð voru þeim bornir miklar kræsingar, enda Færeyingar höbbðingjar heim að sækja, og þar á meðal, sem fyrr segir nýslátruð grind matreidd af mikilli list."


En nýjasta "afrek" Sea Shepherd manna er að þeim tókst að slasa þrjá menn í andliti, þegar Paul Watson og menn hans köstuðu smjörsýru um borð í Japanskt hvalveiðiskip í vikunni. Skömmu áður en þessir atburðir gerðurst, munu Japanarnir hafa tekið þátt í leit af Sea Shepherd mönnum sem voru týndir á hraðbát og talið var að gætu verið í nauðum.
Skrýtið þakklæti þetta...


-

En svo við víkjum að því sem umræðan hefur snúist svo mjög um hér á Fróni undanfarna mánuði að undanskildu Icesave, þá ætla dýraverndunarsamtök að beita sér fyrir því að viðsemjendur Íslendinga standi hart á Evrópureglum sem banni aðildarlöndum að veiða hvali.

"Það er pólitísk afstaða Evrópusambandsins sem líka kemur fram í tilskipunum sambandsins, að það eigi ekki að veiða hvali heldur eigi að vernda þá. Við munum að sjálfsögðu halda mönnum við efnið í þessu sambandi", segir Sigursteinn Másson talsmaður Alþjóða dýraverndunarsjóðsins eða International Fund for Animal Welfare. Hann sagði síðan að Íslendingar þyrftu að velja á milli hvalveiða og aðildar að ESB.

 

Nýlega bauð fjármálaráðherra Canada forystumönnum G7 ríkjanna til hátíðakvöldverðar eftir að leiðtogafundi þeirra lauk og meðal annars átti að bjóða gestunum upp á selkjöt. Vonast var til að með því mætti auka skilning á selveiðum frumbyggja á heimskautasvæðunum, en ráðherrarnir ásamt fylgdarliði sínu brugðust við gestrisni Canadamanna með því að hundsa boðið. Og fyrir þá sem ekki vita, þá er í gildi innflutningsbann við selaafurðum í löndum ESB.

 

Þetta er eitt af því sem fær mann til að hrukka ennið og velta fyrir sér hvort við Frónbúar eigum samleið með hinu verðandi sambandsríki "Stór-Evrópu".

11.02.2010 17:29

Gamalt & nýtt



612. Háaldraður maður var í árlegri læknisskoðun og læknirinn spurði hann hvernig hann hefði það.
Mér hefur aldrei liðið betur, ég á einbýlishús, lítið fyrirtæki og Benz og gengur þess utan allt í haginn.
Nýja konan mín er 18 ára og hún gengur með fyrsta barnið okkar.

Læknirinn hugsaði um þetta eitt augnablik og sagði svo:
Einu sinni var maður sem var mjög ákafur skotveiðimaður og hann sleppti aldrei nokkurn tíma veiðitímabili.

Dag einn var hann á mikilli hraðferð og hann greip með sér regnhlíf í staðinn fyrir riffilinn sinn.
Þegar hann var kominn langt inn í skóginn, þá gengur hann fram á stóran og grimman skógarbjörn sem gerði sig líklegan til að ráðast á hann.
Hann miðar á hann með regnhlífinni og bang, björninn dettur niður steindauður.

Það er óhugsandi sagði gamli maðurinn hugsandi og klóraði sér í skallanum, einhver annar hlýtur að hafa skotið hann.

Já svaraði læknirinn dræmt, það er nú eiginlega það sem ég var að reyna að segja.

 

Því er svo við að bæta að ég rakst á eftirfarandi línur.

"Að finna hina einu sönnu ást í London er erfiðara en mörgum grunar. Allavega vill hagfræðingurinn Peter Backus meina það. Backus kennir hagfræði í Warwick-háskólanum. Hann hefur reiknað út að hann eigi 0.00034 prósent möguleika á upplifa hina einu sönnu ást í London. Hann notar sömu Drake-jöfnu við útreikninginn og vísindmenn notast við til að reikna út mögulegan fjölda geimvera í okkar stjörnukerfi".

10.01.2010 03:13

Það sem enn er ósagt úr Skagafirði frá nýliðnu ári


Svavar hestamaður á Keldulandi (t.h.) tekur á móti okkur Ingimar.

611. Það var kaldan dag í byrjun nóvember sl. að Ingimar bóndi á Flugumýri áformaði að líta til hesta sem hann, Agnar á Miklabæ og Páll Dagbjartsson skólastjóri á Varmahlíð höfðu í afrétt inni í Austurdal þar sem þeir hafa verið með hluta af jörðinni Gilsbakka á leigu og hestana þar í hólfi. Einnig stóð til að koma við hjá þeim Tinu og Svavari á Keldulandi og sækja tvær hryssur sem þar höfðu verið í tamningu og hafa þær í hólfinu um tíma. Ég fékk að fljóta með en var minntur á að taka myndavélina með, því þarna uppfrá færi ábyggilega heilmikið myndefni að hafa. Það reyndist rétt vera og það var heilmikið "skotið" þennan dag, þó svo að birtuskilyrðin væru ekki upp á það allra heppilegasta. Ég sá eða kannski miklu frekar upplifði þennan dag, væna sneið af Skagafirðinum sem ég hafði ekki kynnst áður og fram að þessu tæpast vitað að væri til.



Tina að "prufukeyra".


Skammt fyrir ofan Bólu er beygt inn á Kjálka og ég hafð þá þegar á orði að þessa beygju hefði ég aldrei tekið áður. Því var þá svarað til að ýmislegt ættu menn þá eftir sem sannarlega reyndist rétt, og eigilega því réttara sem lengra var haldið frá þjóðvegi eitt og malbikinu.




Eftir stutta ökuferð á malarveginum áleiðis upp eftir Austurdalnum var komið að Keldulandi, en þar reka þau Svavar Hreiðarsson (Svabbi) og Christina Niewert (Tina) tamningastöðina Halahesta.

Svavar sem bjó í Þýskalandi á tíunda áratugnum náði þeim árangri þar ytra að verða þýskur unglingameistari í gæðingaskeiði. Nú er ég ekki það vel að mér í hestafræðunum að ég geri mér grein fyrir því hversu stór sá titill sé þar ytra (og hér heima), en óneitanlega hljómar hann vel. Svavar flutti svo aftur heim árið 1999 en Tina kom til Íslands ári síðar. Þau unnu við tamningar í Ásmúla sem er hrossaræktarbú við Hrútsvatn skammt austan og ofan við Þjórsárósa, en fluttu þaðan á Blönduós áður en þau komu svo að Keldulandi

Árið 2007 varð Svavar Íslandsmeistari í gæðingaskeiði með Johnny frá Hala sem mun vera hans aðal reiðhestur enn í dag.

Tina starfaði við tamningar úti í Þýskalandi og tók tamninga og þjálfunar próf hjá Walter Feldman árið 1998.



Þau Svavar og Tina eru gott og gestrisið fólk og miklir höfðingjar heim að sækja. Fyrir þá sem vilja kynna sér tamningarstöðina og það sem þar er að gerast nánar, get ég bent á slóðina http://halahestar.com/



Nokkuð skiptir í tvö horn þegar húsakosturinn á jörðinni er skoðaður eins og sjá má.
Hér mætast tímarnir tvennir.


Ljósmynd: Friðgeir Guðmundsson.


En "landlordinn" Stefán Hrólfsson von Kelduland sem er kominn  á níræðisaldur fluttist til Akureyrar fyrir nokkum árum síðan. Þó hefur hann dvalið að Keldulandi að sumrum, því fáir sem lifað hafa og hrærst í slíku umhverfi geta sagt skilið við sveit eins og þessa fyrr en í fulla hnefana.




Og Stefán er nægjusamur maður eins og sést á híbýlum hans. Líklega hefur hann heldur ekki lært að bruðla í æsku og hér sannast því eina ferðina enn að "hvað ungur nemur, gamall temur".  




Þegar þau eru skoðuð frá hinni hliðinni, sést að það hefur verið komið fyrir sérstökum stormvörnum sem fest eru í horn hússins. Eðlilega vilja menn hafa sitt annað heimili á sínum stað næst þegar menn vitja þess.




Fátítt er að þetta vörumerki sjáist eins oft í þéttbýlinu og áður var, en það virðist ennþá vera í fullu gildi til sveita. Það er líka eitthvað svo "Kaupfélagslegt" við það.




Við kveðjum Kelduland og íbúa þess bæði tví og ferfætta, svo og þennan gamla Júgóslafneska Universal sem mun ennþá vera gangfær.

 



Og svo var haldið áfram inn í Austurdal að bænum Gilsbakka sem hefur verið í eyði síðan 1992.

Bæirnir sem sjást vinstra megin (eða austan) við gljúfrið eru Gilsbakki nær
og Merkigil fjær. Mun lengra er svo Ábær og Ábæjarkirkja. Hægra megin og vestan við gil eru Bústaðir.

 

Já það er vissulega eitthvað mjög sérstakt og seiðandi við að koma þarna upp eftir, hverfa af malbikaðri þjóðbrautinni og láta hugann reika fullkomlega óbeislaðann aftur til fortíðarinnar. Til þeirra sem ólu allann eða langmestan aldur sinn í þessum magnaða dal og á bökkum þessarra hrikalegu gljúfra. En þarna hafa ýmsar persónur og leikendur í hinu mikla og óendanlega leikriti lífshlaups og baráttu einnar kynslóðar eftir aðra, orðið miklar af verkum sínum og gert út á vonir sínar og væntingar.



Þegar inn í dalinn er komið, kemur gamla Gilsbakkaþulan sem maður lærði talsvert hrafl í sem strákur upp í hugann, en hún er eftir sr. Kolbein Þorsteinssonar (1731-1783) og er því nokkuð komin til ára sinna.

Kátt er á jólunum, kátt er á jólunum, koma þau senn,
þá munu upp líta Gilsbakkamenn,

...en þetta mun reyndar ekki vera sá Gilsbakki sem hann orti um forðum.

En það er engu að síður eitthvað svo ljóðrænt og rammíslenskt við þennan stað.




Á leiðinni upp að Gilsbakka sagði Ingimar mér frá mannkostamanninum Hjörleifi Kristinssyni sem var síðasti ábúandinn þar.

Hann var m.a. mjög hagmæltur og átti það til að kasta fram vísu, að því er virtist með ólíkindum fyrirhafnarlítið. Einu sinni orti hann um skammdegið...

 

Deginum seinkar og myrkrið er meira en nægt

því morgunstjörnurnar lítilli birtu skila.

Jesús minn góður hvað jörðin snýst orðið hægt,

ég held alheimsmótorinn sé að bila.



Eftir að hafa eytt einum seinni parti á þessum slóðum varð mér það eins ljóst og verða má að þarna þyrfti ég að koma aftur, dvelja lengur, skoða meira, fara víðar um, taka fleiri myndir og njóta þessarar paradísar til hins ýtrasta.

Allt umhverfið er svo magnað að því er erfitt að lýsa með orðum. Það er eitthvað svo dularfullt, óútskýranlegt og máttugt sem býr í öllum þessum hólum og hæðum, giljum og lautum.

En kannski finnur maður bara til smæðar sinnar gagnvart tröllslegu landslaginu í sama mund og hugurinn reikar um hina stórfenglega sögu sveitarinnar, svo ekki sé talað um allt héraðið.



En svo við víkjum aftur að Hjörleifi, þá var hann eitt sinn á skemmtisamkomu þar sem maður frá Keldulandi bauð heimasætu einni upp og dansaði við hana.
Þá kvað hann:

Gleði veldur, lund fær létt,
lifnar heldur grínið.
Hryssu geldri á harðasprett
hleypir keldusvínið.

 

Hjörleifur fór eitt sinn í sumarfrí og jafnvel er talið að hann hafi ætlað sér að aka hringveginn sem hafði þá nýlega verið opnaður. Hann tók með sé hund sinn og kött, en á leiðinni orti hann um þessa ferðafélaga sína:

 

Snati lati lá á gólfi

á leið í sumarfrí.

En kötturinn í hanskahólfi

hló bara að því.

 

Kötturinn á að hafa komið sér fyrir í hanskahólfi bifreiðarinnar í upphafi ferðarinnar og haldið því síðan fyrir sig allt fríið.



Hjörleifur var áhugamaður um skógrækt og stofnaði skógarlund við jökulsárgil niðurundan bænum. Þar plantaði hann mörgum tegundum trjáa, annaðist lundinn af mikili kostgæfni og vænti þess að honum yrði við haldið eftir sinn dag.

Sögur eru um að kötturinn sem áður er getið, hafi lifað húsbónda sinn, tekið sér bólfestu í skógarlundinum og sést þar á ferli í mörg ár eftir lát Hjörleifs.




Um 20 bæir munu hafa verið í Ábæjarsókn þegar mest var og Austurdalur ágætlega byggður, en margt annað mun hafa verið á sveimi í dalnum en fólkið sem þar bjó. Draugurinn Ábæjar-Skotta mun hafa gert mönnum lífið leitt í þessum hluta Skagafjarðar og jafnvel látið að sér kveða í einhverjum nágrannasveitum. Hún á að hafa drepið fé, hræddi fólk og það jafnvel svo að það hlaut bana af. Það er líka sagt um hana að þegar hún var orðin þreytt af hrekkjum sínum og kerskni gagnvart mannfólkinu, hafi hún átt það til að setjast aftan á húð Þorgeirsbola og látið hann draga sig.  




Og fleiri skáld og merkismenn hafa búið þarna.

Jón nokkur kenndur við Gilsbakka (1828-1906) kom til Skagafjarðar frá Eyjafirði árið 1856. Dæmi eru um að viðkvæmu fólki hefur verið ráðið frá því að lesa kveðskap Jóns vegna þess hve gróflega hann á til með að taka til orða.

Oft finnst okkur kyndugt að lesa það sem skráð var í kirkjubækur á öldum áður, en í slíku riti er m.a. að finna skrá yfir börn Jóns og Valgerðar fyrri konu hans.
1. Ingibjörg, f. 5. des. 1858. Dó á barnsaldri.
2. Jón, f. 5. júní 1863. Dó 5 ára. Hann var talinn fáviti.
3. Hjörleifur, f. 10. okt. 1864. Hann dó á Akureyri tæplega tvítugur.

Var til lækninga á sjúkrahúsinu, en almennt er talið að hann hafi dáið úr garnaflækju.
4. Gestur, f. 23. des. 1865. Bóndi á Gilsbakka, Stekkjaflötum og Keldulandi. Dó 4. des. 1940.

Þegar Jón var tæplega sextugur kvæntist hann öðru sinni, en seinni kona hans var Aldís Guðnadóttir frá Villinganesi. Var aldursmunur þeirra talsverður, því hún var þá rúmlega tvítug.

 

Maður kom eitt sinn að Gilsbakka að kvöldi dags og spyr Jón hvort hann geti lofað sér að vera um nóttina.

"Við getum nú talað um það í fyrramálið", svaraði þá Jón.



Jón stundaði mikið smíðar utan heimils, enda hagur mjög. Var hann mikið á Hofsstöðum og í góðu vinfengi við það heimili. Þar var vinnukona Sigríður Bjarnadóttir og mun hún hafa þjónað Jóni sem kallaði hann hana jafnan fóstru sína. Um hana orti Jón meðal annars:

 

Ólafsfjarðar forsjónin
fóstru sendi minni
burgeislegan biðilinn
bezta úr eigu sinni.

 

Fóstra mín er full með glens,
flest eru orðin bitur.
Enginn hennar skilur skens,
skelfing er hún vitur.

 

Fegin vildi ég fara upp á fóstru mína,
þó ég af því biði bana,
bara til að gleðja hana.

 

Sigríður situr eitt sinn milli Jóns og annars manns og Jón kveður:

Fóstra mín er fögur öðru megin.
Þaðan fæ ég hýrleg hót.
Hinum megin er hún ljót.




Um Unu sem var húsfreyja á Hofstöðum

Una fyrir ofan Björn
allar nætur sefur.
Dável þessi draugavörn
dugað fljóði hefur.

 

Eitt sinn var Jón tepptur á Silfrastöðum vegna flóða í Norðurá ásamt þremur Jónum öðrum. Þá bjuggu þar Steingrímur Jónsson og Kristín Árnadóttir:

Raunabögu raula ég hér
rétt að gamni mínu.
Ég held þetta Jónager
éti Grím og Stínu.


                             


María nokkur fluttist frá Silfrastöðum að Gilsbakka og nokkru seinna kvað Jón:


María hingað meydóm sinn
mikinn flytja náði.
Nú er hann allur uppgenginn
eins og Grímur spáði.

 

Það er alkunna að grasbítir virða ekki ógirt landamerki. Nú fóru hross Jóns út í Stekkjarfleti og þar á meðal hesturinn Kapall, en hrossin náðust þar í hús. Jón orti svo um það:


Kviknaði bræði búandans
bæði í holdi og sálu,
því hófanaðir náungans
Námu gras og stálu.

 

Bóndi varð í sinni súr,
svelti hross um nætur.
Kapalsþörmum kreisti úr
kúk í skaðabætur.



 

Jón vaggar eitt sinn hvítvoðungi og fór þá með frumsamda barnagælu:


Dúsu sýgur, drullar og mígur undir.
Þykir snótum þráskælinn.
Þú ert ljótur nafni minn.

 

Og um búkonu sem þótti fjölhæf til verka:


Býr til grauta, brækur þvær,
bakar, hnoðar, malar,
kembir, spinnur, kveður, hlær,
klippir gull og smalar.

 

Eitt sinn orti Jón á Akureyrargöngu:


Linnabóla liljan svinn
lyftu upp kjól með hraða.
Stúfinn ólar mýktu minn,
meyjan póleraða.

 

Og þeir sem vilja skoða meira af kveðskap Jóns geta fundið eitt og annað á linknum

http://www.skagafjordur.is/default.asp?cat_id=2152




Áður en við Ingimar yfirgáfum Gilsbakka, sáum við að þarna hafði greinilega mikill dugnaðarforkur grafið fyrir bústað sínum og sinna.

Pínulítil hola en heljarstórt moldarflag.



Skömmu fyrir jól átti ég erindi við Ingólf á Dýrfinnustöðum, en að því frágengnu beindi hann umræðunni að öðru og kom mér með því svo rækilega á óvart að ég er eiginlega enn að átta mig. Ingólfur er ekki maður orðalenginga og skrúðmælgis eins og sá sem þetta ritar, heldur kemur hann sér beint að efninu á skýran og afgerandi hátt. Framsaga hans var nokkurn vegin með eftirfarandi hætti:

"Ég er hérna með svolítinn kassa sem þú mátt eiga, og ef þú vilt hann ekki þá hendi ég honum. Ég veit nebblega ekkert um músik og svona dót er ekkert fyrir mig, en ég er ekki frá því að tækið sé ættað frá Gautlöndum í Fljótum".
Svo mörg voru þau orð, en kassinn sem um ræddi var gamall grammófónn. Ég segi grammófónn en ekki plötuspilari, því mér finnst það orð hæfa betur þessu aldraða antikapparati. Hann var þeirrar gerðar sem hentaði m.a. til feðalaga, því hann var handsnúinn og þurfti þess vegna ekki rafmagn til að skila því sem ætlast var til af honum. Og auðvitað var hann svo gerður fyrir 78 snúninga plötur og í einu horni kassans hans var einkar haganlega fyrir komið sérstakri nálageymslu, því á sínum tíma var endingartími nálanna sáralítill og það varð þess vegna alltaf að vera tiltækur svolítill "lager" af þeim. Ofan á arminum er svo hljóðdósin, en hún gegnir sama hlutverki og hátalari gerir á yngri og nútímalegri útfærslum þessarar uppfinningar Edisons.

Mikill höbbðingi ertu Ingólfur... segi nú ekkert minna en það.



Við fórum einn daginn í fótbolta af einfaldari gerðinni, sem endaði með því að boltinn fór sínar eigin leiðir ef svo mætti segja. Í stað þess að hann sentist fram og til baka á milli okkar sparkaranna eins og til var ætlast og stefnt að, lá leið hans einhverra hluta vegna á skjön við fyrirætlanir okkar og út af svæðinu sem við höfðum helgað okkur til leiksins.



Hann stefndi rakleiðis inn á græna flöt örskammt frá og staðnæmdist ekki fyrr en hann hafði haldið sem leið lá undir appelsínugula og rafmagnaða strenginn sem enginn vill snerta, en þessi lína táknar endimörk yfirráðasvæðis okkar mannanna m.a. til leikja og upphaf lands kálfanna.



Þegar þessi svolítið þunglamalegu jórturdýr áttuðu sig á því að það var komið nýtt leikfang inn á völlinn til þeirra, fjölgaði hratt í kring um boltann og þau komu á harðastökki úr öllum áttum.




Ég vissi ekki að þeir gætu átt það til að vera jafn fljótir til og raun bar vitni, og ég vissi ekki heldur að þeir væru svona yfirmáta forvitnir. Fyrst kom einn, svo komu nokkrir til viðbótar og eftir svolitla stund taldi ég þarna meira en tuttugu kálfa. Líklega hafa þeir fyrstu komið til að skoða boltann, en þeir sem síðar bættust við hafa líklega lítið séð til hans og einungis elt til þess að athuga hvað hinir fyrri væru að athuga o.s.frv.




Þeir ráku snoppuna í leðurtuðruna og hún hreyfðist lítillega. Þá ýttu þeir við henni aftur, - og aftur. Eftir nokkrar slíkar ýtingar og svolitla stund, var hún komin aftur undir markalínuna rafmögnuðu og til mannheima á ný. Sýningu þeirra var lokið að sinni og við gátum haldið áfram leiknum.




Ýmis fróðleikur um þessar "kýr fátæka mannsins" hefur ratað á fjörur mínar eftir stutta ferð upp á Öxnadalsheiði í geitaleit. Reyndar bæði í leiðangrinum sjálfum en síðan hafa líka allmargir molar verið að bætast við.

Geitur hafa verið á landinu allt frá landnámsöld, enda er sá stofn sem telur í dag um 400-500 dýr skilgreindar sem landnámsgeitur. Hann er því að öllum líkindum einn allra minnsti einangraði geitastofn heims. Afurðirnar eru ull, kjöt, húð, mjólk og horn.




Ég er ekki lengur viss um að máltækið sem segir að ekki þýði að fara í geitarhús að leita ullar, sé að ganga upp í mínum huga á sama hátt og áður, eða þá að ég hef einfaldlega alltaf misskilið það. Það er nefnilega heill hellingur af ull í geitarhúsum og hún skiptist í tvö lög rétt eins og á kindum (tog og þel), en er kallað stý og fiða á geitum. Þetta síðasta er reyndar sótt á netið og eins að kasmírull er unnin úr innra laginu, þ.e. fiðunni.




En Agnar Bolvíkingur og prestsbóndi á Miklabæ heldur nokkrar geitur og vegna versnandi tíðar var talið rétt að koma þeim í hús fyrir veturinn. Það var því safnað saman nokkrum körlum úr sveitinni og haldið til heiðar, en sést hafði til nokkurra geita niður við veg uppi á Öxnadalsheiði. Ég fékk að fljóta með (líklega af því að það var laust sæti í bílnum) þótt fyrirséð væri að lítið gagn yrði í mér. Ég veit nefnilega nákvæmlega ekki nokkurn skapaðan hlut um hegðunarmynstur geita til fjalla og þaðan af síður hvernig hægt er að bera sig að smölun þeirra.




Reyndar hef ég lengst af staðið í þeirri trú að það væri einfaldlega ekki hægt að smala geitum ef þær vildu ekki láta smala sér. Og ég hef líka trúað því að þær vildu það yfir höfuð aldrei nokkurn tíma. En nú kom eins og svo oft áður berlega í ljós hvað ég er illa að mér um einföldustu verk til sveita og mikla fyrir mér það sem lítið sem telst smámál í dreifbýlinu. Auðvitað voru það hundarnir sem sáu um allt erfiðið en ekki við mennirnir. Ingólfur á Dýrfinnustöðum lumaði auðvitað á leynivopni sem dugði, því um leið og hann hafði hleypt Border Collie-unum út úr hestakerrunni sem hékk aftan í jeppanum voru örlög geitanna ráðin. Þeir hlupu sitt hvoru megin við geitahópinn og tóku sér stöðu milli hans og fjallsins, sem í þessu tilfelli var eina leiðin til frelsisins. Það var engu líkara en þær áttuðu sig á þeirri bláköldu staðreynd að þær ættu enga möguleika í stöðunni og skynsamlegast væri að lúta vilja mannsins (og auðvitað hundanna).




Hafrar og huðnur runnu því næst greiðlega inn í hestakerruna og voru komnar í hús skömmu síðar. Það sem ég hélt í einfeldni minni að væri nánast ógerlegt, reyndist vera hið minnsta mál þegar á reyndi.




Vígalegur...!




Og það bar til sem oftar að ein kýrin í fjósinu á Flugumýri átti í miklu basli með að koma frá sér kálfi. Þegar liðinn var alllangur tími frá því að von var
á afkvæminu, var sýnt að "fæðingarhjálp" var bráðnausynleg.




Það var því stormað út í fjós og ég fékk að fara með þó ekki væri ég líklegur til stórra verka, en ég hafði alla vega myndavélina meðferðis.




Ingimar bóndi og "ljósmóðir" fór eftir kálfinum og kom lykkju upp fyrir klaufir hans og síðan var farið að toga.




Ingimar og Katarína heimasæta að aftan, en ég togaði á móti framan frá.




Nokkuð þokaðist áleiðis en ekki nægilega mikið. Sýnt var að þörf var á öflugri hjálpartækjum.




Mér var bent á að það væri ágætt ef ég gæti látið vita ef það ætlaði að líða yfir mig. Ég er ekki frá því að ég hafi séð votta fyrir glottaralegum viprum á andliti Ingimars, en ég lét sem ég heyrði ekki þessa (xxx) athugasemd.

"Líklega kemur hann dauður, því þetta er búið að vera bæði langt og strembið" bætti hann svo við.



En það reyndist vera líf í þeim litla sem var þó með allra stærstu kálfum í marga mánuðuði. Hann braggaðist ágætlega og daginn eftir var hann farinn að standa nokkurn vegin í allar fjórar.

En svona sér maður auðvitað bara í sveitinni.



Þann tíma sem ég dvaldi í Skagafirðinum á síðasta ári, átti ég þó nokkrum sinnum leið út á Siglufjörð. Eitt sinn þegar ég var að koma aftur þaðan, sá ég hvar hvorki meira né minna en heil hljómsveit með öllu, var algerlega úti í móum ef svo mætti að orði komast. Ég staldraði við og átti svolítið spjall við hina ágætu drengi í Hjálmunum sem höfðu einmitt verið að spila á Siglufirði kvöldið áður. Þeir báru sig eftir atvikum vel og sögðu hljóðfærin alveg hafa sloppið í byltunni sem væri ekki svo lítið mál. Þeir minntust reyndar á að bístjórinn hefði sloppið líka nema þá með skrekkinn, en hann hefði alveg unnið sér inn fyrir honum. Reyndar skil ég ekki alveg hvernig hljómsveitarbíllinn gat fokið út af og snúið í smáþýfinu utan vegar eins og sést á myndinni. Um það leyti sem ég var að fara, kom dráttarvél að sem kippti bílnum upp á veg og Helgi Svavar og félagar gátu haldið áfram, en ferðinni var heitið inn á Akureyri þar sem átti að spila á Græna Hattinum.




Þessir fulltrúar nútíðar og fortíðar hittast stundum undir fjósveggnum á Flugumýri þegar dagur er að kvöldi kominn og eyða þá gjarnan nóttinni saman. Hinn grasgræni John Deere undantekningalítið eftir annasaman og erfiðan dag, en "gamli sorrý Gráni" hefur verið þarna allan daginn, því hann hefur skilað því sem hægt er að ætlast til af honum á starfsæfi hans og jafnvel svolítið meira til. Gráni sem kallaður er svo, heitir öðru nafni Ferguson og er árgerð 1949. Hann bar skráningarnúmerið Kd-39, er með 35 hestafla fjögurra strokka bensínvél og var síðast notaður á níunda tug síðustu aldar, þá svolítið kominn á fertugsaldurinn. Hann var keyptur af afa og nafna núverandi bónda á sínum tíma, var fyrsta dráttarvélin sem kom að Flugumýri og leysti þá af hólmi sláttuvél þeirrar gerðar sem dregin var af hestum.




Í nóvember sl. spilaði ég á hjónaballi í Héðinsminni og er þetta í fyrsta skipti sem ég kem inn í þetta merka félagsheimili sem ég heyrði svo oft talað um í mínu ungdæmi. Í þá tíð var engu líkara en þeir sem eldri voru fylltust lotningu og böllin þar sveipuðust sjálfkrafa einhverjum óútskýranlegum dýrðarljóma fortíðarinnar þegar þau bárust í tal. En með batnandi samgöngum og tilkomu Miðgarðs 1967 varð allt einhvern vegin nálægara og venjulegra, en líklega mun það breytast þegar árin hafa einnig sveipað það tímabil mistri fjarlægðarinnar í tíma talið.

 

Saga hússins er orðin bæði löng og merk. Á samkomunni meðan borðhald stóð yfir sté sá ágæti maður Árni frá Uppsölum í pontu og rakti hana í stórum dráttum á þann hátt sem honum er einum lagið. Húsið var upphaflega byggt árið 1921, en endurbyggt og stækkað 1961 og svo aftur 1992. Þegar dragspilið var þanið, svunturnar kipptust, faldarnir lyftust og danslagið dunaði og svall á öldinni sem leið, var til dæmis hvorki rennandi vatn né nokkur snyrtiaðstaða í húsinu. Menn og konur hafa því að öllum líkindum gengið afsíðis og spölkorn frá húsi þegar náttúran kallaði, og hefur þá væntanlega einu gilt með hvaða hætti eða formerkjum hún gerði það.




Það er ekki alveg laust við að það hafi vakið svolitla athygli nefndarmanna sem og ýmissa annarra, að eftir lauslega könnun á verðskrá hugsanlegra ballspilara, kom í ljós að Stúlli ásamt Dúa fylgisveini sínum var nokkru dýrari en Geirmundur sveiflugerðarmaður ásamt meðspilara. Þetta fannst sumum innvígðum og innmúruðum Skagfirðingum ekki alveg samkvæmt bókinni því Geirmundur er jú líklega talsvert frægari að þeirra mati.




Þær Margrét og Unnur höfðu nóg að gera í miðasölunni því mæting var með ágætum, en þetta mun vera í 60. skipti sem Hjónaballið í Akrahreppnum er haldið. Borðhald hófst um áttaleytið, borð svignuðu undan kræsingum, skemmtinefndin átti greinilega góðan dag og fór vægt til orða tekið á kostum, en síðasti dansinn var stiginn kl. hálffimm um morguninn.




Aðeins nokkrum metrum fyrir neðan Héðinsminni og á Akratorfunni sem kölluð er svo, stendur bær Skúla Magnússonar
Ég varð auðvitað að gúggla svolítið eins og svo oft er gert til að afla meiri vitneskju um það sem fyrir augu ber og útkomuna má sjá hér að neðan.

 

Af nat.is

"Skúli Magnússon, landfógeti, var lengstum sýslumaður í Skagafirði og bjó að Stóru-Ökrum.  Eftir standa af bæ Skúla (byggður 1743-45) tvö samhliða hús, bæjardyr og stofa og á milli þeirra eru göng, sem liggja í krók aftan við húsin. Stofan var notuð sem þinghús á sínum tíma, og voru þar haldnir helstu fundir í hreppnum. Nýlunda var að stofan sneri stafni fram á bæjarhlað. Gengið var beint frá hlaði inn í þingstofuna en slík tilhögun varð síðar algeng á Norðurlandi á síðari hluta 18. aldar. Á henni eru nú ekki lengur útidyr. Timburgrind húsanna er sérstök, eins konar millistig af stafverki og grindarsmíð, sem ruddi sér rúms á 18. öld. Þilgerð er forn. Í húsunum er að finna athyglisverða viði úr eldri húsum á staðnum sem bera margs konar ummerki fyrri notkunar, sumir þeirra prýddir strikum til skrauts. Er þar nokkrar gerðir strika að finna, en strikun á viðum er ávallt vísbending um að þeir hafi verið í betri húsum.

-
Þjóðminjasafn Íslands tók húsin í sína vörslu árið 1954. Gagngerar viðgerðir fóru fram ári síðar, og hefur eftir það verið dyttað að bænum eftir föngum.
-

Akratorfa er bæjaþyrping í Blönduhlíð neðan Akrafjalls (1147m), Miðhús, Minni-Akrar, Höskuldsstaðir og Stóru-Akrar.  Þarna bjó Eggert Jónsson (-1656), lögréttumaður.  Hann var sonarsonur Magnúsar Jónssonar prúða í Ögri.  Jón klausturhaldari að Möðruvöllum var sonur Eggerts.
-
Félagsheimilið Héðinsminni er að Stóru-Ökrum, kennt við Skarphéðinn Símonarson (1877-1914), bónda að Litladal.  Hann drukknaði í Héraðsvötnum.  Faðir hans gaf allar eigur hans til byggingar fundarhúss fyrir Akrahrepp.  Það var opnað 1921 en stækkað og endurbætt 1961, þegar það fékk núverandi mynd.  Þar var barnaskóli, landsímastöð og bréfhirðing frá 1954.
-
Hjálmar Jónsson, Bólu-Hjálmar, bjó að Minni-Ökrum ík 27 ár.  Þaðan hraktist hann að Grundargerði í sömu sveit.
-
Ferjustaður á Héraðsvötnum var undan Ökrum fyrrum.  Þar var síðast dragferja árið 1930".


Af Wikipedia

"Stóru-Akrar eða Akrar er bær í miðri Blönduhlíð í Skagafirði og höfðingjasetur fyrr á öldum. Bæir standa þétt í nágrenni Stóru-Akra og kallast þar Akratorfa.

Á Stóru-Ökrum bjó Björn prestur Brynjólfsson á fyrri hluta 14. aldar og afkomendur hans um langan aldur. Sonur Björns var Brynjólfur ríki Björnsson (d. 1381) og síðan Björn sonur hans (d. um 1403). Dóttir hans var Sigríður, sem giftist seinni manni sínum, Þorsteini Ólafssyni lögmanni í Hvalseyjarkirkju á Grænlandi 1408 en vitnisburður um brúðkaupið er síðasta örugga heimild um búsetu norrænna manna þar. Einkadóttir þeirra var kölluð Akra-Kristín. Hún var fyrst gift Helga Guðnasyni lögmanni en síðar Torfa Arasyni hirðstjóra. Dóttir hennar og Helga var Ingveldur, kona Þorleifs Björnssonar hirðstjóra á Reykhólum.

Dætur Ingveldar og Þorleifs, Guðný og Helga, eignuðust Akra eftir foreldra sína og bjó Guðný, sem kölluð var Akra-Guðný, lengi á jörðinni með manni sínum, Grími Jónssyni lögmanni. Hinn hlutann eignaðist Gunnar Gíslason á Víðivöllum. Dóttir hans var Solveig kvennablómi, kona Arngríms lærða, og virðist Arngrímur hafa búið þar um tíma og seinna Jón sonur hans. Hann seldi Eggert Jónssyni jörðina árið 1630 og bjuggu afkomendur hans þar þangað til 1743, þegar hún var seld Skúla Magnússyni, sýslumanni Skagfirðinga og síðar landfógeta. Hann byggði þar á árunum 1743-1745 myndarlegan torfbæ sem búið var í til 1938 og stendur enn að hluta. Hann er undir umsjá Þjóðminjasafns Íslands og hefur verið endurgerður.

Kirkja var á Stóru-Ökrum frá því snemma á öldum en hún var lögð niður með konungsbréfi 1765. Þar er líka félagsheimilið Héðinsminni, sem reist var 1921 í minningu Skarphéðins Símonarsonar í Litladal, sem drukknaði í Héraðsvötnum. Þar var skóli hreppsins allt til 2006."




Hann Ingimar á Flugumýri hringdi í mig seint í nóvember og var greinilega svolítið niðri fyrir. Það hafði verið óskað eftir mynd af Flugumýrarbænum ásamt allra næsta nágrenni frá Vélaborg til að nota á dagatal fyrir árið 2010. Varla gat annað verið en að eitthvað væri finnanlegt af hentugu myndefni, en það kom hins vegar svolítið á óvart að þegar farið var að svipast um eftir því að minna var til en menn höfðu talið.




Ég sagðist örugglega eiga eitthvað af slíkum myndum frá liðnu sumri, því myndavélin hefði nú ekki verið svo lítið á lofti. En það sama var uppi á teningnum þegar ég fór að gramsa í mínum afurðum, jú eitthvað var til en fátt eitt sem heppilegt gat talist. Ýmist hvort voru menn eða skepnur svo mikið í forgrunni að lítið sást til bæjar, eða það vantaði hálft fjósið eða íbúðarhúsið öðru hvoru megin á myndflötinn.




Þá var það helst til ráða að fara með myndavélina út á tún og "afla þeirra gagna" sem um var beðið og mönnum var auðvitað ljúft að láta í té.



Ég var að sjálfsögðu hinn kátasti með að vera falið verkefnið og sú ábyrgð sem því fylgdi og í kjölfarið var u.þ.b. tugur mynda sendar á Vélaborg til skoðunar. Nú bíð spenntur eftir að fá að berja augum eintak af umræddu dagatali, því ég hef sannfrétt að það prýði einhver mynda þeirra sem má sjá hér að ofan.




Gamla brúin yfir Héraðsvötn eystri í Akrahreppi gegnt Varmahlíð, er aflögð fyrir allmörgum árum hvað snertir alla almenna umferð. Hún er ekki lengur í þeirri þjóðbraut sem hún var í hér í eina tíð og yfir hana fara ekki lengur blikkbeljur á leið sinni milli hreppa eða jafnvel landshluta.




En hún stendur þó enn á sínum stað og það má hafa af henni gagn. Litli kofinn við brúarsporðinn þar sem hliðvörðurinn hélt til í yfir sumarmánuðina er löngu horfinn, en Héraðsvötnin nýttust afar vel sem sauðfjárveikivarnarlína. Áður en brúin kom til mun hafa verið þarna dragferja eitthvað fram á nítjándu öldina.




Á rölti í vestur eftir brúnni og hugsaði með mér að líklega stæðist hún illa mál og nútíma kröfur hvað breiddina varðaði. Þar sem ég var með málband í vasanum fannst mér upplagt að kanna þær tölulegu staðreyndir. Hún reyndist vera 160 cm á breidd.




Ég varð þess heiðurs aðnjótandi að fá að fylgjast með æfingu hjá Karlakórnum Heimi, en undirbúningur hafði þá staðið yfir það sem af var vetri vegna "Þrettándaverks" kórsins sem var svo sýnt í Miðgarði þ. 2. jan. sl. Það hefur verið nefnt  "Upp skalt á Kjöl klífa" sem voru hluti lokaorða Þóris Jökuls Steinfinnssonar áður en hann var höggvinn eftir Örlygsstaðabardaga sem er þema tónleikanna.
Reyndar voru lokaorð hans fleiri því hann kvað eftirfarandi vísu:

Upp skal á kjöl klífa,
köld er sjávar drífa.
Kostaðu hug að herða,
hér skaltu lífið verða.
Skafl beygjattu skalli,
þótt skúr á þig falli.
Ást hafðir þú meyja,
eitt sinn skal hver deyja.

Þórir barðist með Sturlungum sem fóru halloka fyrir mönnum Gissurar og Kolbeins unga. Hann komst ásamt fleirum í kirkju á Miklabæ, en fékk ekki grið og var höggvinn eins og áður sagði.
Stefán kórstjóri samdi tvö lög vegna tónleikanna og Agnar H. Gunnarsson á Miklabæ tók saman texta sem hann byggði á Sturlungu og voru leiklesnir á milli söngatriða. 

                              
  
Þann 26. júlí sl. var nýtt altaristeppi afhent Miklabæjarkirkju. Það eru sjö konur í Akrahreppi sem eiga langmestan heiðurinn af gerð þess sem hefur tekið hvorki meira né minna en þrjú og hálft ár. Ekki verður annað sagt en að það sé bæði stórglæsilegt í alla staði og þess utan athyglisvert fyrir margra hluta sakir. Þarna hefur umfjöllunarefnið verið sótt í bók allra bóka, en helgisögurnar síðan verið stílfærðar á afar skemmtilegan hátt. Ef vel er að gáð af þeim sem þekkja svolítið til, virðast þær heimfærðar upp á hið Skagfirska umhverfi og mannlíf.
Mér þótti það mikill heiður þegar séra Dalla Þórðardóttir spurði mig hvort ég vildi mynda umrætt teppi bæði í einu lagi svo og hvern hluta fyrir sig, því til stæði að setja niður nokkur orð um tilurð þess ásamt skýringum á myndræna þættinum.



En við vorum ekki alveg skilin að skiptum þ.e. ég og Miklabæjarkirkja. Nokkrum vikum síðar var safnað saman nokkrum mönnum að áliðnum degi því nú stóð mikið til, og þar sem ég var staddur í sveitinni þann daginn fékk ég að fljóta með. Það hafði verið keypt pípuorgel sem hafði vikið sæti fyrir nýju og mun stærra hljóðfæri í Blönduóskirkju og nú skyldi bregða á það böndum og lyfta upp í þær hæðir sem hæfir slíkum grip og koma honum fyrir á sínum framtíðarstað. Ekki verður annað sagt en að þær verklegu framkvæmdir gengu bæði hratt og vel fyrir sig eins og vænta mátti undir verkstjórn Agnars Bolvíkings. Og aftur get ég montað mig svolítið, því ég fékk þarna fyrstur manna að setjast við hljóðfærið á nýja staðnum og framkalla nokkra tóna sem hæfðu stað og stund.

Núverandi kirkja á Miklabæ er sú yngsta í Skagafirði byggð 1973, en heimildir eru um að þar hafi verið komin kirkja á staðnum á Sturlungaöld.


                                

Það er aldrei neitt sérstaklega þægilegt við það ef manni verður fótaskortur á ferðum sínum og dettur, en möguleikarnir á slíku aukast til muna ef fótabúnaðurinn er línuskautar. Hann Jón Hjálmar frændi minn virðist þó eiga svar við slíku og kom sér upp viðeigandi varnarbúnaði.




Þessa úthugsuðu hönnun sá ég síðast liðið haust og fannst talsvert  til hennar koma. Þetta fjárflokkunarapparat skýrir sig að mestu leyti sjálft og meira að segja ég malbiksdrengurinn og þorparinn þurfti aðeins örfáar spurningar til að komast í allan sannleika um hvernig það virkar. Féð er rekið í gegn um það úr hólfinu þeim megin sem ljósmyndarinn stendur og vegna lögunnar þess eru litlar líkur á öðru en að það myndi einfalda röð sem gerir allt miklu viðráðanlegra. Þegar kemur svo að þeim endanum sem sést á myndinni, er spjaldið notað til að flokka og hleypa í gegn einni kind í senn. Leiðin liggur þá ýmist til vinstri eða hægri, eða á þessum árstíma þ.e. skömmu fyrir sláturtíð ýmist til lífs eða dauða.



Ég átti svolitla viðdvöl á ónefndum bæ í Skagafirðinum og gekk m.a. ásamt bónda til hesthúss. Þar var boðið upp á svolítið bragð af Gammeldansk, en það vakti hins vegar athygli mína hvar bóndi lagði frá sér staupið meðan hann brá sér frá. Ég laumaðist til að taka mynd af ílátinu þar sem það stóð og bjóst reyndar alls ekki við að það yrði á sínum stað þegar hann kæmi til baka. En viti menn, eftir stundarkorn kemur bóndi mættur aftur og hver dropi á sínum stað.



Árni sem býr á Uppsölum er mikill hagleiksmaður og sérgrein hans er "húsasmíði" eða ættum við kannski að segja "bæjargerð"? Hann hefur komið sér upp ágætri aðstöðu heima við og það eru alltaf næg verkefni fyrirliggjandi að hans sögn. Ýmist nýsmíði eða viðhald og viðgerðir.



Og þeir standa orðið víða um Skagfirskar grundir bæirnir hans Árna.

En mun fleiri myndir tengdar því sem hér er sagt má finna í myndaalbúmi í möppu merktri "Flugumýri 2009".

09.01.2010 22:33

Vanir menn og Júróvisjón



610. Í kvöld fór fram fyrsta undankeppni Júróvisjón þar sem fimm lög kepptu um tvö sæti. Það kom mér alls ekki á óvart að núverandi samherji minn og félagi í dúóinu Vönum mönnum skyldi vera annar þessara tveggja með lag sitt "The One". Sá sem um ræðir heitir Birgir Jóhann Birgisson og óhætt er að segja að hann hafi mörg járn í eldinum þessa dagana, enda mikill reynslubolti í tónlistarbransanum svo ekki sé meira sagt. Hann hefur spilað með talsverðum fjölda hljómsveita s.l. 30 ár eða svo, en þekktastar eru líklega Sálin, Þúsund andlit, 8-villt og Upplyfting. Hann fyllti svo skarðið í Vönum mönnum sem Axel gítarleikari Einarsson skildi eftir sig þegar hann fluttist til Svíaríkis. Birgir er klassískur píanóleikari að mennt, en einnig mjög liðtækur gítaleikari. Hann rak Stúdíó Stef sem var til húsa við Auðbrekkuna í Kópavogi til margra ára ásamt m.a. Lárusi Gríms (úr Eik) Þorvaldi Halldórs (stórsöngvara frá Sigló) og fleirum góðum mönnum. Í dag starfar hann sem upptökumaður, hljóðmaður, útsetjari, við tónlistarútgáfu og spilamennsku. Birgir tók til að mynda upp meiri hluta laga á diskunum "Svona var á Sigló" sem komu út árin 2000 og 2004 auk þess að hljóðblanda einnig nokkur þeirra. Við höfum þekkst allt frá árinu 1990 þegar ég mætti fyrst til hans í upptöku ásamt Eyþóri Stefánssyni og Hallvarði S. Óskarssyni sem þá skipuðu Vana menn.

 

Birgir getur að mínu mati státað af besta söngvara kvöldsins sem er Íris Hólm úr hljómsveitinni Bermúda. Og til gamans má geta þess ef einhverjir Skagfirðingar kíkja hérna inn, þá er Pétur bassaleikari í því sama bandi giftur systir Ingólfs á Dýrfinnustöðum sem bjargaði mér á dögunum þegar mig bráðvantaði varahluti í Micru.

 

Jú, Ísland er vissulega lítið land þar sem stutt er á milli manna.

06.01.2010 01:19

Heimilistæki fortíðarinnar

609. Ég átti nýlega erindi í hús þar sem ýmis konar heimilistæki bar fyrir augu sem aldurs síns vegna eru líklega orðin heldur sjaldgæf nú til dags. Og þar sem ég hafði leyfi húseiganda til að mynda allt sem fyrir augu bar, gerði ég það alveg svikalaust og hér má sjá svolítið sýnishorn úr leiðangrinum.



Við fyrstu sýn áttaði ég mig ekki á því hvað tæki þessu væri ætlað að gera, en við nánari skoðin sá ég að það gat eiginlega ekki verið neitt annað en þvottavél.



Þetta hlýtur að vera deluxe týpan af Rafha eldavél eða einhverri sambærilegri tegund. Tvíbreið með gormahellum, plötugeymslu og hólfi til að halda heitu var mér sagt. Þarna var líka gamalt kolagrill af gerð og lögun sem hvergi sést núorðið svo og risastór Westinghouse ísskápur...
Ég neita því ekki að þetta var svolítið eins og að fara á rúntinn með tímavél, en staldra við á leiðinni og taka svolítið breik einhvern tíma í kring um 1940.

Ég neita því ekki að ég hafði gaman af því sem þarna var að sjá og vonandi hafa það fleiri...

04.01.2010 16:53

Nokkur orð um Kínverskt réttarfar



608. Það er ekki ofsögum sagt um Kínverja
að þeir eiga ekkki vanda til að eyða meira fé og fyrirhöfn en nauðsynlegt er í að rannsaka sakamál sem upp koma, dæma í þeim og fullnægja síðan dómnum. Hér er eitt lítið dæmi um hvernig Kínverskt "réttarfar" virkar.

-

Mannræningi heldur ungum dreng í gíslingu og hótar að drepa hann verði ekki gengið að kröfum hans.



"Samningamaður" er sendur á staðinn og tilgangur hans er að freista þess að leysa málið með ásættanlegum hætti fyrir alla aðila og lágmarks fjárútlátum.




Hann kemur sér fyrir á hentugum stað og mannræninginn lýsir kröfum sínum.




Mannræninginn verður fyrir truflun innan úr húsinu og einbeiting hans minnkar.

Samningamaðurinn skýtur þá mannræningjann í höfuðið.



Og hann skýtur hann aftur sem í þessu tilfelli er óþarfi því fyrra skotið hefði dugað.

Mannræninginn veltur út um gluggann og hafnar á stéttinni fyrir neðan húsið.

                              


"Skrokkurinn" er fjarlægður af vettvangi, komið fyrir í líkhúsi og ættingjar síðan beðnir um að sækja líkið.

Kostnaður við alla aðgerðina nemur innan við 1.000 kr. íslenskum.

Hefði mannræninginn hins vegar verið handsamaður, hefðu beðið hans réttarhöld og hann væntanlega dæmdur til dauða. Dauðadómum í Kína er yfirleitt fullnægt með byssuskoti í höfuðið svo augljóst er að þarna hefur orðið verulegur sparnaður.

Gott fyrir Kínverska hagkerfið / END OF STORY.

 

Það tók kínverskan dómstól u.þ.b. 30. mínútur að dæma Bretann Akmal Shaikh til dauða fyrir heróinsmygl, en hann er sem kunnugt er af fréttum undanfarið fyrsti Evrópubúinn sem tekinn er af lífi í Kína í meira en hálfa öld.

Ekki þóttu það neinar málsbætur þó að Shaikh þjáðist af svokallaðri tvíhverfri lyndisröskun, sem hefði e.t.v. gert hann ósakhæfan annars staðar. Skemmd epli skulu fjarlægð úr hinum himneska Kínverska aldingarði sama hvers eðlis skemmdin er.

 

En ef sami atburður og myndirnar hér að ofan sýna hefði átt sér stað á vesturlöndum, hefði verið farið talsvert öðruvísi að.

1. Svæðið hefði verið girt af og íbúar nærliggjandi húsa fluttir á brott.

2. Atvinnustarfsemi (ef einhver hefði verið) í hverfinu hefði lamast a.m.k. einn dag.
3. Annar dagur hefði svo farið í að veita fjölda fólks áfallahjálp.
4
. Það hefði tekið samningamanninn 10-15 tíma að tala mannræningjann til.

5. Hann hefði síðan að sjálfsögðu fengið "sanngjörn réttarhöld" sem hefðu kostað eins og einn tug milljóna eða svo.

6. Hann fengi eflaust langan fangelsisdóm sem þýðir frítt fæði, ókeypis læknisþjónustu, húsnæði og jafnvel menntun um ótalin ár.

7. Að lokinni afplánun er alveg viðbúið að hann haldi áfram á glæpabrautinni þar sem frá var horfið og sagan mjög líklega endurtekið sig.

En það er nú kannski óþarfi að setja þetta akkúrat upp svona eða hvað...?

04.01.2010 13:45

Ice-slave og Ólafur Ragnar - framhald.



607 BÚÚÚÚÚÚÚIIIIIINNNNNNNNN....!
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Vill einhver koma og skeina?

04.01.2010 10:55

Ice-slave og Ólafur Ragnar.



606. Nú er Bessastaðabóndinn búinn að koma sér í vonda klípu, en hvað er til ráða? Auðvitað neyðist forseti lýðveldisins
hr. Ólafur Ragnar Grímsson til að staðfesta Iceslave viðaukalögin úr því sem komið er og þó vond séu, en ekki að vísa málinu til þjóðarinnar eins og InDefence-menn hafa hvatt svo mjög til. Slíkt myndi að öllum líkindum aðeins fella núverandi stjórn og þýða stjórnarkreppu um lengri eða skemmri tíma með ófyrirsjáanlegum afleiðingum og hver ætti þá að taka við? Klúðrið er nú þegar orðið og full seint í rassinn gripið að fara að sponsa og staga í gjörðir samninganefndarinnar sem tæplega verður sagt um að hafi verið starfi sínu vaxin. En þ
jóðin er hins vegar búin að sýna og sanna að henni er ekki treystandi til að taka hina einu réttu ákvörðun á ögurstundu, því þetta er nebblega ennþá sama þjóðin og kaus Sylviu Nótt í hita leiksins forðum til að vera fulltrúi sinn í Júróvisjón í Aþenu svo dæmi sé tekið?

03.01.2010 14:50

Heimsókn í Krýsuvíkurkirkju.

605. Þau slæmu tíðindi berast nú á nýju ári að Krýsuvíkurkirkja hafi brunnið til grunna og flest bendi til þess að um íkveikju hafi verið að ræða. Og sé svo, hafa miklir ódrengir og ógæfumenn verið þar að verki og gjörðir þeirra munu fylgja þeim eins og dimmur skuggi um alla framtíð.

 

Á vef nat.is var að finna eftirfarandi frétt:

Krýsuvíkurkirkja er í Hafnarfjarðarprestakalli í Kjalarnesprófastsdæmi. Kirkjan, sem stendur enn þá, var reist 1857. Hún var endurbyggð og endurvígð 1964 og afhent þjóðminjaverði til varðveizlu.
Brennuvargar kveiktu í kirkjunni aðfararnótt hins 2. janúar 2010.  Hún brann til kaldra kola.  Prestur Hafnarfjarðarkirkju messaði reglulega í henni tvisvar á ári.  Skátar voru þar tíðir gestir og margir báru hlýjan hug til hennar eins og gestabókin gaf til kynna.

 

Á fréttavef RUV mátti lesa eftirfarandi:

Krýsuvíkurkirkja brann til grunna í nótt. Ekki er vitað um eldsupptök, en málið er í rannsókn.

Tilkynnt var um eldinn litlu eftir klukkan tvö í nótt. Fimm slökkviliðsmenn fóru á staðinn frá Grindavík, sem er í hálftíma akstursfjarlægð frá Krýsuvíkurkirkju og dælubíll var sendur frá Hafnarfirði. Kristján Haraldsson, varðstjóri slökkviliðsins í Grindavík, segir að kirkjan hafi verið fallin saman þegar að var komið og lítið annað hægt að gera en að slökkva í glæðunum. Um klukkustund hafi tekið að slökkva eldinn. Myndir af brunarústunum er að finna á slóðinni

http://http.ruv.straumar.is/static.ruv.is/vefur/020110_krisavikurkirkja.wmv
Krýsuvíkurkirkja var reist árið 1857 og var í umsjá Þjóðminjavarðar. Hún var aflögð fyrri hluta síðustu aldar og endurbyggð og endurvígð árið 1964. Gunnþór Ingason er sérþjónustuprestur á sviði þjóðmenningar og helgihalds og hefur verið umsjónarmaður Krýsuvíkurkirkju sem helgidóms. Hann segir kirkjuna vera merka fyrir látleysi sitt. Hún hafi sögulegt gildi og bera helgihaldi fyrri tíðar vitni. Upphaf messuhalds í kirkjunni má rekja til jarðarfarar Sveins Björnssonar listmálara fyrir rúmum áratug, en hann hafi látið sig kirkjuna miklu varða. Sú hefð hefur skapast að hengja altaristöflu eftir hann í kirkjunni á vorin en taka hana niður á haustin. Altaristaflan og aðrir helgigripir hafi því ekki verið í í kirkjunni þegar hún brann.

Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar brunann. Varðstjóri lögreglunnar segir ekkert hægt að segja um tildrög eldsvoðans á þessari stundu. Ekki sé hægt að útiloka íkveikju.

150 ára afmælis kirkjunnar var minnst með hátíðarmessu árið 2007. Matthías Johannessen orti ljóð sérstaklega fyrir 150 ára afmælið og Atli Heimir Sveinsson tónskáld samdi tónverk við ljóðið.


En þessar fréttir af atburðinum verða þó rifja upp heimsókn í kirkjuna snemma í nóvembermánuði 2007 sem munu þegar tímar líða verða talsvert ánægjulegri minning en umrædd ótíðindi. Þá datt okkur feðginunum mér og Minný í hug að nýta góðviðrisdag til svolítillar ökuferðar um nágrenni Hafnarfjarðar og Krýsuvík varð fyrir valinu.


Ferðamenn, sem fara til Krýsuvíkur, ætti að skoða Kleifarvatn, brennisteinsnámurnar og þó fyrst og fremst stóra leirhverinn, sem kom upp árið 1925.
Hver sá er skamt ofan við Nýjabæ, norðan í svokölluðum Tindhól, og er skamt rá veginum. Þarna var áður dálítil velgja í jarðveginum, en enginn hver.
Svo var það einn morgun að fólkið í Nýjabæ vaknaði við vondan draum - svo snarpan jarðskjálfta, að það kastaðist til í rúmunum, en brak og brestir voru í hverju bandi, eins og kofarnir ætluðu niður að ríða. Jarðskjálfti þessi stafaði af því að hinn nýi hver braust út. Varð það með svo geisilegum krafti að stór spilda sprakk úr hæðinni og þeyttist langar leiður, en sjóðandi leðja úr hverjum vall alla leið noðrur að Kleifarvatni og tók alveg af læk, sem engjafólk var vant að sækja drykkjarbatn í. Gríðarstór steinn, sem var uppi á melnum, fleygðist langar leiðir í burtu og stendur nú nokkuð frá hvernum sem talandi tákn þessara hamfara náttúrunnar.
(ferlir.is)


Á leiðinni var þó staldrað við á nokkrum áhugaverðum stöðum sem alltaf er jafn gaman að skoða. Fyrirsætan lék alls konar listir fyrir framan myndavélina sem voru jafnharðan festar í flögu.

Þjóðsagan hermir að Krýsuvík sé nefnd eftir Krýs sem bjó í Krýsuvík. Hún átti í deilum um landamerki við grannkonu sína, Herdísi í Herdísarvík. Báðar töldu sig órétti beittar og ákváðu að skera úr í deilumáli sínu í eitt skipti fyrir öll. Sammæltust þær um að leggja af stað frá bæjum sínum við sólarupprás og ákveða mörk landa sinna  þar sem þær mættust. Þegar þær hittust á Deildarhálsi taldi Krýs að Herdís hefði lagt fyrr af stað en um var samið. Tóku þær að biðja hvor annarri óbæna ásamt jörðum þeirra. Herdís lagði það á Krýsuvík að allur silungur í Kleifarvatni skyldi verða að loðsilungi en Krýs mælti svo fyrir um að ein eða fleiri skipshafnir skyldu drukkna í Herdísarvíkurtjörn. Sagan um þessa landaþrætu kerlinganna hefur lifað meðal Krýsvíkinga í ýmsum myndum og sýnir kynngimagn Krýsuvíkur.


Bílastæði er að vestanverðu og þar mun vera aðalaðgengið hin síðari ár.


Á vefnum ferlir.is rakst ég á þessa fróðlegu grein sem lesa má hér að neðan:

Krýsuvíkurkirkja á sér langa sögu. Ólafur Þorvaldsson ritaði lýsingu í jólablað Alþýðublaðs Hafnarfjarðar árið 1961, en þar segir hann m.a.:
"Eftir öllum líkum mun óhætt að segja, að kirkja hafi verið í Krýsuvík í átta til níu aldir. Ég held, að sögu Krýsuvíkurkirkju sé þannig farið, að erfitt sé að rekja hana, í það minnsta fyrstu aldirnar, svo öruggt samhengi fáist. Ég held, að margur myndi hnjóta um það spursmál, hvar fyrsta kirkja Krýsuvíkur hafi verið reist, hvenær, og hver hana lét gera. Við þessum spurningum höfum við hvergi getað fengið fullnægjandi svar.
Í Landnámabók Ara Þorgilssonar segir svo: "Þórir haustmyrkur nam Selvog og Krýsuvík." Einar Arnórsson prófessor telur líklegt, að Þórir haustmyrkur hafi komið nokkuð seint út. Fyrir þessu færir hann þau helst rökum að "Súgandi", þriðji maður frá Þóri, ætti að vera uppi um 1000.
Landnám Þóris er því að nokkru í Gullbringusýslu, en sýslumörkin telja, að kirkjan hafi ekki löngu eftir kristnitöku verið byggð í Krýsuvík.
Yfir hinu mun hvíla algjör óvissa, svo sem fyrr er á minnst, hvar og af hverjum sú kirkja var byggð.
Elsta heimild, sem mér er kunn um kirkju í Krýsuvík er, að um 1200 er hennar getið í kirknaskrá Páls biskups. Kirkjan er talin Maríukirkja, og á heimaland allt, ásamt Herdísarvík og níu mæla lands á Þorkötlustöðum, auk ítaka.
Eftir það er Krýsuvíkurkirkju getið í ýmsum máldögum allt fram undir 1600. Flestir máldagarnir fjalla um eignir kirkjunnar fastar og lausar, ítök o.fl., og ber víðast fátt á milli, utan þá orðalag.



En einnig er hægt að ganga til kirkju um gamla slóð að austan og neðanverðu. Það hefur líklega verið aðalleiðin áður fyrr.


Á tíma þeim, sem máldagarnir ná yfir, hefur lausafé kirkjunnar ekki ávallt verið það sama, munir gengið úr sér, og stundum aðrir komið í þeirra stað, lifandi peningi fækkað, þar til horfinn var með öllu, og segja má, að svo hafi farið um flesta muni kirkjunnar.
Allt bendir til, að Krýsuvíkurkirkja hafi aldrei rík verið af lausafé. Hitt mun heldur mega telja, að fram eftir öldum hafi hún eftir öllum bréfum að dæma mátt teljast allveg á vegi stödd í föstum eignum, þar sem hún hefur átt allt land sóknarinnar, byggt og óbyggt, og meira þó, það er hún átti einnig Herdísarvíkina, bestu verstöð í Selvogi, landríka vildisjörð, og lágu lönd saman.
Auk þessa ýmis ítök.
Hitt er ljóst, bæði af íslenskum heimildum svo og ferðabókum erlendra, sem um landið reistu og til Krýsuvíkur fóru, flestir til athugunar jarðhita og brennisteini, að meðal sóknarmanna hafi þar oftar ríkt fátækt en auður, jafnvel svo, að til landauðnar dró á tímabili. Ég skal nefna hér eitt dæmi þessu til stuðnings. Árið 1553-'54 telur Marteinn biskup "kirkju þar góða, - en enginn bær er þá í sókninni". Eitthvað hefur þetta ömurlega hlutskipti þess byggðarlags varðað, því að með bréfi 27. Sept. 1563 leggur Páll Stígsson hirðstjóri, í samráði við Gísla Jónsson biskup í Skálholti, niður sóknarkirkju í Krýsuvík, og leggist hún og eitt kot "sem þar er hjá", til Strandarkirkju í Selvogi. Þó skal í Krýsuvík standa lítið húskorn, Guðs vegna og þess heimilisfólks, sem þar kann að vera sjúkt eða gamalt. "Og herra Gísli skyldi nokkur kúgildi til leggja, svo að Guðs orðs þénari mætti þar hvíld nætursakir hafa, þá hann þar kæmi eða þyrfti þar að koma guðlegrar hjarðar að vitja."
Krýsuvíkurkirkja virðist þó standa eftir sem áður. Árni Magnússon telur hana útkirkju frá Strönd.
Svo er og í kirkjuskrá 1748, og enn í prestakallaskipunarlögum frá 1880.
Með prestakallalögum 1907 er Krýsuvíkursókn lögð ti Staðarprestakalls í Grindavík. Loks er með stjórnarráðsbréfi 21. október 1929 Krýsuvíkurkirkja lögð niður og sóknin sameinuð Grindavík (Stjt. 1929 B. 305).



Mikilfengleg og lítillát í senn í einfaldleika sínum.


Með þessari síðustu ráðstöfun mætti ætla, að lokið væri sögu Krýsuvíkurkirkju hinnar fornu.
Þó má segja enn sem fyrr, að kirkjan stendur eftir sem áður, - en mennirnir viðurkenna hana ekki lengur. - Ég fæ ekki betur séð en við þetta yfirgefna hús, sem einu sinni var guði vígt, hafi komið fram hinn sami "huldi verndarkraftur", sem Jónas kveður um í Gunnarshólma, um "hólmann, þar sem Gunnar sneri aftur", og forðaði því frá að afmást með öllu, svo enginn sæi þess lengur stað.
Það má segja, að frá 1563-1929 hafi Krýsuvíkurkirkjusókn verið í útlegð, eða í 366 ár. Í 344 ár var hún á vist hjá Strandarkirkju í Árnessýslu og í tuttugu og tvö ár hjá Staðarkirkju í Grindavík, þ.e. frá 1907-1929. Það ár er kirkja lögð niður í Krýsuvík. Eftir það eiga Krýsvíkingar kirkjusókn til Grindavíkur. Löng kirkjugata það.
Árið 1929, þegar kirkjan var lögð niður, eru þrjár fjölskyldur í sókninni, ein mannmörg, tvær miðlungi stórar. Þá mun hafa verið búið að ákveða vegarlagningu um Krýsuvík, ef hún hefur ekki þegar verið hafin.



Kirkjudyrnar þar sem lykillinn var alltaf til staðar og allir voru velkomnir.


Og vegurinn kom. Með veginum kom fólkið og nokkrar framkvæmdir, þótt eitthvað af þeim hafi farið nokkuð á annan veg en skyldi, - en þetta kemur í hendi, sagði karlinn.
Svo fóru gömlu Krýsvíkingarnir alfarnir. Flestir fóru þeir eftir hinum aldagömlu slóðum, sem þeir höfðu farið margir alla ævina, aðrir skemur. Svo kom nýtt fólk eftir nýja veginum, sumir til búsetu, aðrir sem farfuglar. Það var því enn komið fólk í hina fornu Krýsuvíkursókn, - en "kirkja fyrirfinnst engin á staðnum".
Eftir að síðasti ábúandinn var fluttur veikur burt frá Krýsuvík og átti þangað ekki afturkvæmt, var lokið allri umhirðu um hina fornu kirkju, er hann hafði búið í mörg síðustu árin þar. Það beið heldur ekki lengi, þar til þar fyrirfannst hvorki gluggi né hurð.



Sálnahliðið er farið að halla sér svolítið þreytulega í áttina að kirkjunni.

Hurðarleysið kom sér líka betur fyrir þá hjörð, sem þá tók að sækja þetta forna guðshús. Þar inni fann skjól í hrakviðrum fjöldi nautgripa og hesta, er þarna voru til hagagöngu á sumrin.
Flestir, sem þarna voru kunnugir, töldu víst, að um þetta forna, vanhirta hús færi þá og þá sömu leiðina sem önnur hús staðarins, það hryndi í rúst eða fyki burt. Nei, hin forna, yfirgefna kirkja fauk hvorki né hrundi. Hún stóð af sér öll stórvirði og alla "hverakippi". 
Hún bara beið, beið eftir sveini, er leysti hana úr böndum. Og sveinninn kom. Fyrir hans tilverknað stendur í dag á hlaði hinnar fornu stórjarðar fegurra hús en þar hefur áður staðið og bíður þess að vígjast í kirkju eða kapellu Krýsuvíkursóknar.
Vonandi bíður þess húss aldrei önnur eins niðurlæging sem hinnar síðustu kirkju staðarins.



Það var svolítið skrýtið að sjá hvernig húsið var hlekkjað niður.

Þessi síðasta Krýsuvíkurkirkja, sem hér um ræðir, mun að öllum líkindum vera fyrsta kirkja þar, er byggð var úr timbri einu saman. Þessi kirkja var byggð 1857. Síðan er henni getið í mörgum prófastavisitasíum og ávallt nefnd "timburhús". Í biskupsvísitasíu árið 1875 er Krýsuvíkurkirkju lýst allnákvæmlega. Þar kvartar biskup yfir, að ekki hafi þá verið gert við galla þá, sem á kirkjunni hafi verið við síðustu vísitasíu hans. Sér í lagi er það ytri klæðning á þaki, sem sé orðin léleg og þurfi endurnýjunar við. Telja má fullvíst að aðalsmiður hafi verið Beinteinn Stefánsson bóndi að Arnarfelli í Krýsuvík, og má heita skemmtileg tilviljun, að dóttursonur hans var til þess að gera nú upp hina gömlu kirkju af nákvæmni og hagleik, sem þeim frændum hefur báðum verið í blóð borinn."


Það er hvorki hátt til lofts né vítt til veggja í Kirkjuskipinu.


Í tilefni af 150 ára afmæli Krýsuvíkurkirkju var haldin messa í kirkjunni á hvítasunnudag 27. maí 2007. Prestur var Gunnþór Ingason. Jafnframt var minnst 10. dánarártíðar Sveins Björnssonar, fyrrv. yfirlögregluþjóns í Hafnarfirði, sem síðastur manna var jarðsettur í kirkjugarðinum í Krýsuvík.
Jónatan Garðason og Þór Magnússon tóku saman ágrip af sögu Krýsuvíkurkirkju. Birtist það í bæklingi, sem gefinn var út í tilefni tímamótanna. Í honum er saga kirkna í Krýsuvík m.a. rakin: "Talið er að bændakirkja hafi risið í Krýsuvík á fyrstu áratugum eftir kristnitöku. Örnefnið Kirkjulág í Húshólma og munnmæli gefa vísbendingu um að þar hafi staðið kirkja áður en Ögmundarhraun rann um miðja 12. öld. Krýsuvíkurkirkju er getið í kirknaskrá Páls biskups Jónssonar um 1200, en hún kemur einnig fyrir í broti úr máldaga sem varðveist hefur frá 1275. Þá var kirkjan helguð Maríu mey. Árnaannáll sem Árni Helgason biskup setti 1307 er efnislega samhljóða hinum fyrri um eignarhald og ítök í hlunnindum en lausafjár kikrjunnar er að engu getið. Krýsuvík var sérstakt prestakall og kirkjulén og var hálfkirkjunni í Herdísarvík þjónað þaðan. Krýsuvíkurkirklja átti í löndum alla heimajörðina Krýsuvík, alla Herdísarvík, níu mæla land á Þórkötlustöðum í Grindavík og fjórðung jarðarinnar Vatnsleysu á Vatnsleysuströnd. Hún átti umtalsverð ítök í hvalreka og viðreka í Selvogi, auk búfénaðar.



Fábreytileikinn í fyrirrúmi, en virðuleikinn samt til staðar.

Krýsuvík var beneficium fram til 1563 er prestakallið var lagt niður þó prestar og kapellánar sætu staðinn lengieftir það. Selvogsprestar áttu um langan veg að fara til messu í Krýsuvík því milli Strandarkirkju og Krýsuvíkur er hálf þingmannaleið. Messað var þriðja hvern sunnudag á sumrin, en fjórða hvern á veturna, samkvæmt sýslu- og sóknarlýsingu séra Jóns Vestmann frá 1843. Krýsuvík var höfuðból í kaþólskri tíð og hagur staðarins fór þverrandi eftir siðarskipti, einkum eftir að jörðin komst í bændaeign 1787.



Það er ekki á hverjum degi sem henni Minný gefst tækifæri til að messa yfir föður sínum án þess að hann hreyfi nokkrum andmælum, en þarna var hún hreinlega í fullkominni aðstöðu til þess.

Skoski vísindamaðurinn Scott McKenzie kom til Krýsuvíkur 1810 ásamt Richard og Henru Holland, sem lýstu staðháttum í dagbók sinni: "Þetta er ömurlegur staður, sex eða átta kofar standa þar á víð og dreif á ósléttu svæði við rætur á starkri hæð. Stolt og prjál staðarins er timburkirkja...". Þegar inn í kirkjuna kom barst þeim óþefur af hertum fiski og eftirfarandi sjón: "Gólfið var svo óslétt, að við hefðum naumast getað skorðað tjaldsængina okkar þar, og ofan á allt annað var svo hið litla gólfrými fyllt með kössum, timbri og alls konar skrani. Predrikunarstóllinn í þessari einstöku byggingu stendur undir annarri hliðinni, og snýr gegnt kirkjudyrum. En svo lágt er undir loftið yfir honum, að presturinn verður annaðhvort að sitja eða krjúpa eða vera kengboginn, meðan hann flytur ræðu sína." [Mynd, sem dregin var upp af Krýsuvíkurkirkju og nágrenni þetta sama á, sýnir afstöðu hennar og bæjarins. Fremst á myndinni er Ræningjadysin, sem síðar fór undir þjóðvegsstæðið].


Rétt fyrir innan dyrnar var þessi hilla með nokkrum sálmabókim.


Hálfri öld síðar var kirkjan úr sér gengin og ákveðið að byggja nýtt guðshús. Beinteini Stefánssyni hjáleigubónda í Krýsuvík var falið að annast smíðina. Hann hófst strax handa við að safna veglegum rekatrjám og vinna þau í stoðir og borðvið. Hann vandaði til verksins og byggði nýja kirkju af slíkum hagleik að hún stendur enn 150 árum eftir að hún var vígð. Kirkjan hefur að vísu verið endurbyggð að stórum hluta, en burðarvirkið og lögun hússins er verk Beinteins. Krýsuvíkurkirkja þjónaði söfnuðinum til 1929 en þá var hún aflögð sem helgidómur og rúin öllum verðmætum.


Björn Jóhannesson f. 28. mars 1895, d. 22. nóvember 1964 og fyrrum forseti bæjarstjórnar Hafnarfjarðar, lét endurbyggja kirkjuna á eigin kostnað.

 

Nokkru eftir afhelgunina fékk Magnús Ólafsson fjárbóndi í Krýsuvík mág sinn til að breyta kirkjunni í gripa- og íbúðarhús. Magnús bjó í kirkjunni til 1945 er hann flutti til fjölskyldu sinnar í Hafnarfirði vegna heilsuleysis. [Loftur Jónsson í Grindavík var einn þeirra manna er heimsótti Magnús í kirkjuna. Sagðist hann vel muna að rúmfletinu í suðaustuhorninu]. Fljótlega eftir að síðasti íbúi gömlu byggðarinnar undir Bæjarfelli flutti burt grotnaði húsið niður. Björn Jóhannesson, forseti bæjarstjórnar og formaður Krýsuvíkurnefndar, vildi byggja kirkjuna upp á eigin kostnað og réð Sigurbent Gíslason til að stjórna endursmíðinni. Sigurbent var dóttursonur Beinteins kirkjusmiðs og nánast sjálfkjörinn til verksins. Björn vildi tryggja verndun kirkjunnar til frambúðar og fékk samþykki bæjarstjórnar til að fela þjóðminjaverði umsjón hennar.
Herra Sigurbjörn Einarsson biskup og séra Garðar Þorsteinsson sóknarprestur í Hafnarfirði önnuðust endurvígslu Krýsuvíkurkirkju 31. maí 1964 og við sama tækifæri var hún færð Þjóðminjasafninu til varðveislu. Gömul altaristafla frá Þjóðminjasafninu var hengd upp fyrir athöfnina, kirkjan fékk kirkjuklukku og tvo altaristjaka að gjöf sem steyptir voru eftir gömlum stjökum. Ljósahjálmur og vegglampar sem Sigurbent Gíslason gaf kirkjunni voru einnig hengdir upp. Björn hafði lokið ætlunarverki sínu er hann andaðist 22. nóv. 1964 sáttur við guð og menn.



Séra Brynjólfur Magnússon f. 20. febrúar 1881. d. 3. júlí 1947. Þjónaði í Krýsuvíkursókn 1910-1929

 

Nokkru seinna hurfu kirkjugripirnir en altaristöflunni var komið fyrir í geymslu. (Skv. óstaðfestum upplýsingum munu áhafnameðlimir á Suðurnesjabát hafa tekið gripina í brýaríi og tekið þá með sér í siglingu til Þýskland þar sem gripirnir voru seldir lægstbjóðanda. Þessir menn eru enn á lífi svo ekki er of seint fyrir þá að iðrast og bæta fyrir gjörðir sínar - enda hafa þeir vel efni á því).



Sr. Eggert Sigfússon f. 22. júní 1840 d. 12. október 1908 Þjónaði Krýsuvíkursókn 1884-1908

 

Kirkjan  var látin afskiptalaus um árabil en þegar kom fram á miðjan níunda áratug 20. aldar var ástand hennar mjög bágborðið. [Hér ber að hafa í huga að forstöðumenn og vinnuskólanemar í Krýsuvík á sjöunda áratugnum gættu kirkjunnar mjög  vel og fóru m.a. reglulega að henni til að sjá til þess að þar væru engu raskað. Auk þess fylgdust Hafnarfjarðarskátar reglulega með kirkjunni og hlúðu að henni eftir föngum]. Gluggar voru [síðar] brotnir, hurðin ónýt og veruleg hætta á að kirkjan yrði eyðileggingu að bráð. Sveinn Björnsson listmálari hafði um árabil haft vinnustofu í bústjórahúsinu í Krýsuvík. Hann kom reglulega við í Krýsuvíkurkirkju og rann til rifja ástand hússins. Fyrir hans tilstilli var hafist handa við að mæla kirkjuna upp og undirbúa endurbætur á henni."


Þann 31. maí 1964 var Krýsuvíkurkirkja færð Þjóðminjasafninu til eignar og varðveislu.

Hér ber að bæta við að hvorki Þjóðminjasafnið né Hafnarfjarðarbær hafa sýnt Krýsuvíkurkirkju viðhlítandi skilning. Einstaklingar hafa jafnan gætt kirkjunnar og staðið vörð um heill hennar. Peningar og hagræðing hafa verið hennar helsti óvinur í gegnum aldirnar - líkt og verið hefur undanfarna áratugi.
Fumkennd viðbrögð við ástæðulausum hættum hafa jafnan skemmt heildarmynd kirjunnar. Svo mun einnig verða um sinn. Krýsuvíkurkirkja er hins vegar miðlægt tákn um kjarnabyggð í íslensku samfélagi, líkt og verið hefur allt frá upphafi búsetu hér á landi - að vísu í annarri mynd fyrstu aldirnar, en síðan óraskað í u.þ.b. 1007 ár. Er það ekki a.m.k. einnar viðurkenningar virði?



Árni Gíslason sýslumaður bjó í Krísuvík síðustu æviár sín, en áður að Kirkjubæjarklaustri. Hann er líklega nærri því að vera sá næsti sem hér var lagður til hinstu hvílu næst á undan Sveini.


Veit ég ekkert verra flón
vera á heimsbyggðinni.
Andskotinn er eins og sól
hjá íllmennskunni þinni.

 

Þesa vísu orti Árni Gíslason, sýslumaður í Krísuvík um sr. Gísla Thorarinsen, en ekki er fleiri heimildir að finna um ástæður þess.

Árni var sýslumaður í Skaftafellssýslum 1852-1879 en bjó síðast í Krýsuvík 1880 til dauðadags. Hann hafði um tíma hæsta lausafjártíund allra búandi manna á Íslandi, talinn dugandi embættismaður og vinsæll í héraði, einkennilegur í lund og háttum, gamansamur og hagmæltur. (Ísl. æviskrár I, bls. 44.)

 

Erasmus á Botnum býr,
besti maður í Landi.
Áttatíu á hann kýr
en enga rollu í standi.

 

Þessa ferskeytlu kvað Árni um Erasmus á Botnum í Meðallandi. Síðari hlutinn er hreint öfugmæli. Erasmus átti mikið og gott sauðfé en kýr fáar.


Sveinn Björnsson f. 19. febrúar 1925, d. 28. apríl 1997 málari og yfirlögregluþjónn í Hafnarfirði, bar velferð kirkjunnar sér mjög fyrir brjósti eins og fram kemur hér að ofan. Hann málaði altaristöflu sem var sett upp yfir sumarið og hann var sá síðasti sem lagður var til hinstu hvíldar í kirkjugrðinum.

Af sveinssafn.is -
Litla kirkjan í Krýsuvík hafði ekki verið notuð til kristilegra athafna í meir en 70 ár, er Sveinn Björnsson var jarðaður þar. Á tímabili var hún notuð sem íbúðarhús en um tíma einnig fyrir sauðfé. Sveinn hafði reynt að beita áhrifum sínum á ýmsum stöðum til að fá kirkjuna gerða upp og koma þar af stað messuhaldi án árangurs.
En eftir að hann gaf kirkjunni upprisumynd sína sem altaristöflu og síðar var jarðaður í Krýsuvíkurkirkjugarði, hefur verið messað í henni a m k tvisvar á ári og henni vel viðhaldið. Í maí er messað þegar altaristaflan er hengd upp í kirkjunni og eins þegar hún er tekin niður í október og flutt til vetursetu í Hafnarfjarðarkirkju. Eftir messurnar er drukkið messukaffi í Sveinshúsi.
Í gestabók kirkjunnar má sjá að fólk leggur leið sína í hana svo þúsundum skiptir á hverju ári. Það sest inn í kirkjuna og hugleiðir. Ferðalangarnir eru frá öllum heimshornum og skrifa í gestabókina hugrenningar sínar og upplifanir hver á sínu tungumáli. Litla kirkjan í Krýsuvík hefur sannað gildi sitt.




Krýsuvíkurkirkja svo yfirlætislaus, svartbikuð reisifjöl með járn á þaki. Einfaldleikinn í náttúrulegu og heilnæmu umhverfi, ekkert síðra afdrep þeirra sem leita að skjóli í lífsins ólgusjó en þau guðshús sem eru bæði háreist og skrauti hlaðin.

Blessuð sé hennar minnig.

Nafn:

Leó R. Ólason

Staðsetning:

Ýmist í Hafnarfirði eða á Siglufirði
Flettingar í dag: 238
Gestir í dag: 51
Flettingar í gær: 364
Gestir í gær: 57
Samtals flettingar: 319497
Samtals gestir: 35189
Tölur uppfærðar: 29.4.2024 15:57:19
clockhere

Tenglar

Eldra efni